Basiliek van de Heiligen Agatha en Barbara

De Basiliek van de Heiligen Agatha en Barbara is een rooms-katholieke kerk te Oudenbosch. De kerk werd gebouwd tussen 1867 en 1880 en werd in 1912 tot basiliek verheven. De kerk is een verkleinde kopie van de Sint-Pietersbasiliek Rome, met het front van de Sint-Jan van Lateranen te Rome. De architecten zijn P.J.H. Cuypers en G.J. van Swaay.
Pastoor Willem Hellemons gaf opdracht tot de bouw van de kerk, ter vervanging van de gotische kerk van Oudenbosch. Hellemons had in Rome gestudeerd en was daar onder de indruk geraakt van de kerkelijke architectuur. Als blijvende herinnering aan de zouaven* werd de Basiliek gebouwd met een standbeeld van de zouaven op het voorplein. Hoewel de pastoor een afkeer had van gotiek en neogotiek was het juist P.J.H. Cuypers, bij uitstek de architect van de neogotiek, die de opdracht kreeg om de nieuwe kerk te ontwerpen. Cuypers vertrok hiervoor naar Rome om daar met name de Sint-Pieterskerk te bestuderen. De koepel nam hij over van de Sint-Pieterskerk, maar het later aangebouwde schip en de voorgevel zijn die van de Sint-Jan van Lateranen.
Het gebouw is een vreemd element in het oeuvre van de architect omdat zowel de stijl als de uitvoering tegen zijn denkbeelden ingingen. Qua stijl benadert de kerk dicht het door Cuypers verfoeide neoclassicisme. Hetzelfde geldt voor het interieur, waar met name veel met marmerpatronen beschilderd hout werd gebruikt. Omdat nergens de hand van Cuypers te herkennen is, is vaak betwijfeld of hij de kerk wel echt ontworpen heeft. Diverse documenten, waaronder bouwtekeningen, dragen echter zijn handtekening. Alleen de voorgevel werd niet door Cuypers ontworpen. Deze gevel, die pas in 1892 werd gebouwd, werd ontworpen door G.J. van Swaay naar voorbeeld van de gevel van de Sint-Jan van Lateranen te Rome.
Het interieur is rijkelijk versierd met plafondschilderingen en beelden. Langs de wanden in de zijbeuken hangen schilderijen die de kruisweg van Jezus voorstellen.
In de rechter zijbeuk staat een kleine kopie van de Pietà van Michelangelo.
In het middenschip staan in de nissen van de pilaren grote beelden van de apostelen. Onder de kansel bevindt zich het beeld van St. Petrus in zittende houding.
Er is een tombe-altaar met een goudkleurig baldakijn. Tegen de schuine zijden van de vier hoofdpilaren staan beelden van de kerkvaders H.H. Athanasius, Ambrosius, Augustinus en Johannes Chrysostomus.
Koepel
De basiliek is 81 meter lang, 55 meter breed en het hoogste punt van de koepel is 63 meter. Er is één grote koepel (20 meter doorsnede en 51 meter hoog) en diverse kleinere koepels. De koepel is via een smalle trap te beklimmen en de schilderingen aan de binnenkant van de koepel zijn zo van dichtbij te bekijken. Via de koepeltrap naar beneden komt men in de winkel.
*Zouaven: een leger van katholieke vrijwilligers die onder de regering van paus Pius IX de Kerkelijke Staat verdedigden tegen de aanvallen van Victor Emanuel II, koning van Italië, en diens bondgenoot Giuseppe Garibaldi (+/- 1860). Deze paus had een oproep aan de gehele katholieke wereld gedaan om jonge, ongehuwde mannen te zenden om hem bij te staan teneinde de dreigende verwoesting van Rome te voorkomen. In totaal kende het regiment 11.000 man, waaronder 3181 Nederlanders (het merendeel), 2964 Fransen, 1634 Belgen (voornamelijk Vlamingen), 700 Italianen en 500 Canadezen
Altaar
Het sacramentsaltaar is ontstaan onder pastoor Rovers in 1903. Er staan grote beelden van de kerkleraren Gregorius de Grote, Basilius, Gregorius van Nazianze en Hiëronymus van Stridon voor. Naast het altaar staat links het beeld van Bonaventura en rechts het beeld van Thomas van Aquino. Deze zijn gemaakt door de Vlaamse beeldhouwer J.F. de Vriendt. In de goudkleurige achterwand van het altaar zit een gebrandschilderd raam met een duif (het zinnebeeld van de Heilige Geest).
Dichtbij het altaar staat het beeld van Maria met kind.
In de nissen aan de wanden van de voorkerk staan beelden van de evangelisten Lucas en Marcus, de apostelen Petrus en Paulus, van de heiligen Norbertus, Juliana, Margaretha-Maria Alacoque en Johannes Nepomucenus.
Orgel
Het orgel is gebouwd door Ludwig König in 1772. Op 3 augustus 1773 wordt het orgel in gebruik genomen. In 1941 is het orgel door Jan Vermeulen uit Alkmaar omgebouwd en uitgebreid naar een elektro-pneumatisch systeem. De orgelkas is voorzien van twee engelen met het wapen van Paus Pius X. De restauratie c.q. ombouw van 1941 bleek in de loop der jaren geen gelukkige geweest te zijn. Het gekozen systeem liet het in technisch en esthetisch opzicht steeds meer afweten.
Vanaf 1975 zijn er nieuwe restauratieplannen gemaakt. Na veel onderzoek en nog enkele aangepaste plannen werd aan de firma Verschueren de opdracht (nieuwbouw in historische stijl) verstrekt. Medio 1987 is, na het sluiten van een contract, het pijpwerk naar het atelier in Heijthuijsen vervoerd en zijn de niet meer te benutten onderdelen verwijderd. De kas is ter plekke gerestaureerd en gecompleteerd, gereinigd en opnieuw geschilderd en verguld; ontbrekende panelen in de zijwanden en in de onderbouw zijn gecompleteerd en ook is het dak weer sluitend gemaakt.
Door de Rijksadviseur, dhr. O.B.Wiersma, in samenwerking met de orgelmakers en met drs. J.J. van der Harst, is al het historisch pijpwerk onderzocht op stijlkenmerken, inscripties, mensuren (maatverhoudingen) etc. etc. Al doende kwam steeds meer van het oude werk boven water en kon er een splitsing gemaakt worden in pijpwerk van König, pijp¬werk van onbekende herkomst uit de eerste helft van de 19e eeuw, dat een opmerkelijke overeenkomst met het werk van de orgelmaker Van Hirtum uit Hilvarenbeek vertoont; pijpwerk uit de periode 1883-93, een aantal pijpen van onbekende herkomst en tenslotte het materiaal uit 1941. Van het orgel uit 1773 bleek geen enkel register geheel verdwenen te zijn! Wel hadden in de loop der vele jaren diverse opschuivingen en wijzigingen plaatsgevonden.

De Basiliek van Oudenbosch heeft de volgende openingstijden:

Dagelijks geopend vanaf Pasen t/m september
09.00-12.00 uur
13.00-16.30 uur

vanaf 01 oktober tot Pasen
09.00-12.00 uur
13.00-16.00 uur

Reacties Statistieken

| | Publiek