Sint-Gertrudiskerk Wichelen

rijstaande parochiekerk geïntegreerd tussen de overwegende lintbebouwing aan de zuidelijke straatzijde, enkele meters achteruit wijkend ten overstaan van de oude rooilijn. Vooral de hoog oprijzende voorgeveltoren van het slanke kerkgebouw vormt in het vlakke Scheldelandschap een significant herkenningsteken dat het dorpscentrum van Wichelen domineert en markeert.
Het Scheldedorp Wichelen beschikte wellicht minstens van in de 12de eeuw over een bidplaats. Het Sint-Gertrudiskapittel van Nijvel bezat het patronaatsrecht. De vroegere parochiekerk van Wichelen was meer noordwaarts gelegen dan de huidige, namelijk in de oude dorpskom bij de Schelde, op de excentrische noordwestelijke wijk Dorp en Paddenhoek. Door het problematisch bouwvallig karakter van de oude dorpskerk met Romaanse kruisingstoren werd in de jaren 1860 afgezien van herstel en gekozen voor nieuwbouw elders in de gemeente. De oude kerksite aan Dorp bleef herkenbaar bewaard in de vorm van het ommuurd oud kerkhof naast de Schelde met als monument beschermde grafkapel met dodenhuisje (Oud Dorp).
In 1866 werd architect Edmond Serrure senior (Sint-Niklaas) belast met de opmaak van de plannen voor de nieuw te bouwen kerk. Het twistpunt over de locatie vertraagde de uitvoering. Uiteindelijk werd beslist een nieuwe kerk meer centraal in een andere woonwijk van de parochie te bouwen die voor meer gelovigen gunstiger gelegen was. Voor de bouw van een nieuwe kerk werd een stuk grond aan de zuidzijde van de steenweg Wetteren-Dendermonde binnen de wijk Margote geschonken door de heer J.-B. Eeckhaudt-De Keyser.
Goedgekeurd door de gemeenteraad op 8.02.1867 en na opmerkingen van de KCML aangepast door architect E. Serrure; goedgekeurd door de Commissie in 1868. Aanbesteding op 3.04.1870. Funderingen aangevat in augustus 1870 met hardsteen afkomstig van de afbraak van de oude dorpskerk. Eind 1871 stond de kerk onder dak. Stenen overwelving beëindigd in maart 1872. De toren was voltrokken in juli 1872. De kerk toegewijd aan Sint-Gertrudis, patroon van de voorgaande parochiekerk, werd op 30.10.1872 ingezegend en op 28.07.1873 ingewijd door monseigneur Bracq, bisschop van Gent.
In 1914, tijdens de Eerste Wereldoorlog, werd de kerktorenspits vernield. Bovenste geleding van de kerktoren in 1926 vereenvoudigd heropgebouwd met nieuwe spits, volgens ontwerp (1924) van architect Theophiel Présiaux (Wichelen). Hij diende rekening te houden met de opmerkingen van provinciaal architect V. Vaerwyck (onder meer aangaande het materiaalgebruik). In 1970 gerestaureerd door architect F. Weyers (Sint-Niklaas). Sacristie uitgebreid met dagkapel in 1983.
Interieur van de kerk eind 1872 - begin 1873 aangekleed en uitgerust met het hersteld oud meubilair, voornamelijk 18de-eeuws, afkomstig uit de voorgaande parochiekerk. Later vervolledigd met kwaliteitsvol neogotisch meubilair overwegend uit het atelier van Mathias Zens. Zijn ontwerp voor het koorgestoelte van 1881 werd in 1882 door de Commissie goedgekeurd.
Volgens De Potter en Broeckaert was het interieur van de kerk volledig geschilderd. Van deze polychromie in neogotische stijl rest nog weinig. Het schilderwerk in het hoogkoor was van de hand van J. Janssens (Sint-Niklaas). Melding van gedeeltelijke herschildering van het hoogkoor in 1903 door Janssens (Gent). Bij de herschildering van het kerkinterieur in 1927 door Theo Goethals (Gent) adviseerde de KCML om de schilderingen van J. Janssens in het koor en achter de zijaltaren te behouden en te restaureren. In 1955 vonden schilderwerken plaats onder leiding van broeder Julien van het Gentse Sint-Lucasinstituut. Na de herstellingswerken van 1985 (aan dak, toren met vernieuwing van de haan) volgen eind 1988- begin 1989 schilderwerken (naar ontwerp van Dom Antoine van de abdij van Dendermonde) waarbij de figuratieve polychromie van het koor fors werd gereduceerd.
Eenvoudige plattegrond van een transeptloze driebeukige kerk met ingebouwde vierkante voorgeveltoren, schip van zeven traveeën eindigend op een vijfzijdig koor gericht naar het zuiden; koor geflankeerd door sacristie rechts en een berging links. Benedenkerk onder een leien zadeldak met symmetrisch geplaatste houten dakkapelletjes; daknok doorlopend boven het koor.
Bakstenen kerk met verwerking van natuursteen voor de plintafzaat, bij de versnijdingen en afdekking van de steunberen, ter omlijsting van portaal en van de vensters en voor het maaswerk van de vensters. De voorgevel is als zichtgevel aan de straat uitgewerkt met een middenrisaliet dat tot toren is uitgebouwd. Vierkante toren van 47 meter hoog met vijf geledingen onder ingesnoerde achtkantige torenspits met torenkruis en windhaan. Opvallend accentuerende versneden hoeksteunberen. Verticaliserend effect door de superpositie van portaal, ruim doksaalvenster, beeldnis en galmgat, alle met spitsboogvorm, galmgaten met deelzuiltje en vierpas in het maaswerk. Bekronende horlogegeleding onder aflijnende bogenfries. Symmetrisch concept in de voorgevel beklemtoond door de plaatsing daarin van de spitsboogvensters van de zijbeuken; ook beide ronde bovenlichten met ingeschreven vierlob en de lichtspleten van de trapkokers in beide torenhoeken. Herhaling van dezelfde spitsboogvensters in de langsgevels van de zijbeuken en koor met variatie tussen twee types van elegant gotisch maaswerk. Zijgevels en koor zeer eenvoudig uitgewerkt met ritmerende steunberen; blinde driezijdige koorsluiting.

Meer informatie

Reacties Statistieken

| | Publiek