Emelgem

0000 In de vallei van de Mandel heeft de zee zich teruggetrokken, her en der ontstaan droge plaatsen en komen de eerste Emelgem naren zich vestigen, weliswaar in hutten die ze op palen bouwden omdat de streek nogal moerassig was. Ze waren ongeletterd en lieten dus geen schriftelijke of andere bewijzen na van hun bestaan. Eigenlijk weten we dus bitter weinig van onze voorouders, het is een beetje zoals onze opa's zeiden: "er naar slaan met uw klak". Zekere bronnen spreken van een Germaan, een zekere Emilo, anderen zeggen dat hij een frank was, die zich hier met zijn familie kwam vestigen in zijn "heem". Wie zal het zeggen? Aan de andere kant van Europa ontstaat het Christelijk geloof met Sint Petrus als eerste Paus, maar ook die heeft vermoedelijk nooit horen spreken van Emelgem... maar wat niet is kan nog komen.

880 De beruchte Noormannen brengen een bezoek aan de streek en na hun bezoek blijft er weinig anders dan puin achter..

1216 Eerste vermelding van Emelgem als parochie (rijksarchief Brugge)

1340 Emelgem en de hele streek wordt door de pest geteisterd.

1452 De Gentenaars doen hun deel en komen de streek plunderen en platbranden.

1566 De Beeldenstorm, na de doortocht van de twee bendes plunderaars blijft er van de kerk van Emelgem nog weinig over.

1580 Emelgem deelt opnieuw in de brokken als in Ingelmunster de calvanist de la Noue, in dienst van Willem van Oranje het kasteel poogt in te nemen. Het blijft bij een poging maar de bevolking wordt er hoegenaamd niet beter van.

1587 Pest en andere ziektes, plunderende legers en hongersnood zijn er de oorzaak van dat Emelgem zo goed als verlaten is. Het centrum is door kruid overwoekerd.

1589 Vrijbuiters uit Oostende en Sluis vallen de streek binnen waarbij o.a. Izegem in vlammen opgaat. Om aan die stroopvluchten paal en perk te stellen laat Filips II in Tielt, St.Eloois Vijve en Emelgem forten bouwen die door militaire garnizoenen bemand worden.

1637 De Maria-verering bereikt in Emelgem nooit geziene hoogtepunten.

1638 Opnieuw pest in de streek. In Emelgem wordt een pesthuis gebouwd.

1764 Jacobus Penninck, een beruchte Izegemse booswicht wordt gevat en opgesloten. Aan hem danken we de spreuk "hij is gekend lijk kwa penninck".

1812 Louise de Brancas, laatste prinses van Izegem wordt in Parijs onthoofd. Zij bezat talrijke eigendommen in Emelgem, o.a. Prinsessemolen op de dam. Naar haar is tevens de Prinsessestraat genoemd.

1816 Pril begin van het onderwijs in Emelgem, de armeschole.

1821 Eerste echte school voor knechtjes en meiskes wordt opgericht.

1828 De eigendommen van de prinses de Brancas in Emelgem (en dat waren er heel wat) worden openbaar verkocht.

1860 Het kanaal van Roeselare naar de Leie wordt gegraven. In de volksmond wordt het kanaal "de drogenbroodvaart" genoemd. Alles werd met de spade uitgedolven en na een dag van 12 uur hard labeur hadden de werklui niet eens genoeg verdiend voor een brood. Reeds tijdens de werken aan de spoorweg braken in Lendelede de eerste stakingen uit.

1782 Op 1 januari wordt de vaart officieel geopend.

1886 Een hoge voetgangersbrug verbindt Emelgem met Izegem.

1900 Rond de eeuwisseling waren er in Izegem 2000 mensen tewerkgesteld in de schoenbranche waarvan uiteraard een groot gedeelte Emelgemnaars. In 1800 was dat nog 90 om in 1950 de 5000 te bereiken. Tussen 1960 en 1970 beleefden we de teloorgang van deze eens zo bloeiende industrie.

1914 Uitbreken van W.O.I . Emelgem betreurt talrijke burgerlijke en militaire slachtoffers maar er ontstaat ook een groot gebrek aan alles wat levensnoodzakelijk is bij de bevolking. Om de meeste nood te lenigen wordt "het werk der kindsheid" opgericht en ook het "hulp en voedselcomiteit". School en klooster worden door de bezetter ingenomen als lazaret en het onderwijs wordt zo goed en zo kwaad mogelijk verdergezet in private gebouwen. De spoorweg en het kanaal zijn een buitenkans voor de vijand die deze aanvoerwegen ten volle gebruikt. In de vaart wordt er zelfs een soort kabellift gebouwd om zware schepen te verslepen . ( de stoomketel van de eerste Bismarck bevindt zich nog steeds in Izegem) In de Mandelmeersen wordt een nieuwe weg aangelegd van de Kachtemstraat naar de vaart. Merkwaardig is dat in politieke kringen lange tijd werd aangedrongen om de vaart via Lichtervelde en Kortemark te verbinden met de Handsaemevaart om zo via Diksmuide en de Ijzer naar zee te kunnen.

1921 Inwijding van de Lourdesgrot in de Mariastraat, van daar de naam "De Rotse".

1939 De streek krijgt een lichte aardbeving te verduren. Een natuurverschijnsel, te vergelijken met het noorderlicht, trekt over de gemeente. De mensen zijn erg geschrokken en sommigen spreken van een voorteken van een nieuwe oorlog.

1940 W.O. II overspoelt onze gemeente met alle gevolgen van dien. In de meidagen wordt hier verwoed gevochten en wordt de vijand 24 u tot staan gebracht. Talrijke soldaten sneuvelen aan beide kanten.

1942 Emelgem wordt door de bezetter gefusionneerd met Izegem. Hierdoor veranderen enkele straten van naam. Zo wordt de Guido Gezellestraat bv. de Joris Van Severenstraat . Na de bevrijding wordt deze fusie ongedaan gemaakt.

1947 Er ontstaat een bres in de kanaaldijk in Ingelmunster zodat de vaart leeg, en de mandelmeersen vol lopen. Een buitenkans voor de schooljeugd. Op de bodem van de vaart wordt heel wat oorlogstuig gevonden tot een komplete jeep toe.

1965 Emelgem gefusionneerd met Izegem..

1974 De Sint-Pieterskerk wordt als monument geklasseerd.

1982 De archeologische stichting voor Zuid-West-Vlaanderen onder leiding van Ph. Despriet doet opgravingen in de kerk. Na zovele jaren wordt er eindelijk een licht geworpen op het ontstaan en de bewogen geschiedenis van de St. Pieterskerk. Restanten van het eerste romaanse zaalkerkje uit de twaalfde eeuw worden blootgelegd.

1996 Emelgem is danig van uitzicht veranderd. Het voormalige gemeentehuis herbergt nu de Post en de toneelvereniging Mandelgalm. Aan de gevel prijkt een reliëf ter herinnering aan De Kerels. Op het verruimde Emelgemse Plein staat nu een beeldje: Peerke. Hij staart naar de St. Pieterskerk waar de echte Petrus de sleutel zwaait, of is het naar de overgebleven drankgelegenheden. Wie zal zijn gedachten lezen. In elk geval Peerke staat voor de creatieve geest van de oude Emelgenaars en houdt een oogje in het zeil.

Dirk Acx