Paterskerk Tielt

Paterskerk Tielt.

De paterkes behoren tot de streng franciscanenorde van Minderbroeder-recolletten in navolging van Franciscus van Assisi (1182-1226) en met als regel the evangelie te onderhouden, door te leven in gehoorzaamheid, zonder eigendommen en in kuisheid. Reeds van in de XIIe eeuw verschijnen er minderbroeders in onze steken. Ze preekten en gingen om aalmoezen. Op 5 mei 1624 vestigden de Franciscanen zich in Tielt. Dit gebeurde op initiatief van Deken Jan De Mol, die trouwens ook nadien niet naliet de paters zoveel mogelijk te steunen. Willem Richardot, graaf van Gamerages, stelde bereidwillig het Gruuthof in de Kortrijkstraat ter beschikking. Dit gebouw bleek echter ongeschikt. In 1629 verkregen de paters van dezelfde Willem Richardot de toelating om zich te vestigen op het Pouckhof aan de overzijde van de Kortrijkstraat, waar het klooster zich nog altijd bevindt. Aanvankelijk wordt er enkel een kapel gebouwd. In 1645 vinden de mensen die op de vlucht zijn voor de inval van de franse troepen, gastvrijheid in het klooster. Als de franse soldaten de klokken van de stadsbeiaard willen roven, slagen de paters er in al deze klokken te bewaren. In 1660 wordt de kapel en het klooster door brand geteisterd werd. In deze brand verloor één van de redders het leven. Een glasraam in het zuiderpand van het klooster herinnert nog aan deze tragische gebeurtenis. De heropbouw van het klooster werd spoedig aangevat, maar pas in 1707 worde de nieuwe kerk ingezegend. De jaartallen 17..07 zij nog te lezen links en rechts boven de zijaltaren. De paterskerk is een eenvoudige en sobere barokkerk, 43 m lang op 10 m breed en biedt plaats aan 500 mensen. Het binnenportaal is vrij recent. Het buitenportaal is gebouwd in 1727. Ondertussen maken de paters aanvang met het onderwijs inde humaniora. De “Latijnse school” wordt ingericht in een groot woonhuis in de Kortrijkstraat. Tot 1848 zullen de paters het college leiden. Nadien wordt het overgenomen door het bisdom. Tijdens de franse revolutie worden de goederen en gebouwen te koop aangeboden. Al de kruisen en het klokje werden eveneens verkocht. De paters en broeders vinden een onderdak bij bevriende mensen in Tielt. De "Bons" die de Republiek de uitgedreven paters meegaf werden bezorgd aan bevriende personen die er het klooster en de kerk (nationale goederen) mee terug kochten. Het waren de heren P.F. Delcambe en K. De Roo. Pater Jacobus Vergauwen, is bekend en gewaardeerd voor de heldhaftige wijze waarop hij de mensen bleef bijstaan, vooral voor, tijdens en na de boerenkrijg. In 1824 wordt het klooster door de wettige eigenaars aan de kloosterlingen teruggeschonken. Later wordt in het klooster een noviciaat ingericht. Het zal er 133 blijven. Tijdens de eerste wereldoorlog geeft het klooster vele vluchtelingen gastvrijheid. Vier jaar lang bergt het de kostbaarheden van vele Tieltenaren. Ook een deel van het stadsarchief wordt hier veilig bewaard. De Duitse overheid houdt in de paterskerk kerkdiensten. In September 1944 tijdens de bevrijding ligt het klooster een dag lang midden de gevechten tussen oprukkende Poolse soldaten (Ieperstraat) en de Duitsers (Kortrijkstraat). Vele mensen vinden veilige beschutting in de ruime kelders van het klooster. Vanop het kerktorentje was de toestand beter te overschouwen. In 1965 wordt het noviciaat verplaatst naar Torhout Het noviciaatgebouw wordt verkocht aan de zusters van Maria. Het gebouw wordt gesloopt; alleen de kapel wordt bewaard. De kloostertuin koopt de Stad en het college. Binnenin kerk De Fraciscus afbeelding werd in de nacht van 14-15 juni 1914 lelijk beschadigd door een groep mensen die ook de ruiten vernielden van de St.-Pieterskerk. Het hoogaltaar dateert van 1717. Latere veranderingen dateren van 1953-1961. De retabel van de broeder Lucas De Meyer, misschien leerling van De Crayer, stelt de kruisvinding voor (titel van deze kerk) (1728). In 1965 werd een nieuw altaar geplaatst. De zijstukken van de Communiebank zijn van de gebroeders De Bosschere en dateren van 1859. deze Tieltse schrijnwerkers hebben ook de preekstoel in de Sint-Pieterskerk gemaakt. De lambrisering zou, volgens een inschrift dat men vindt op de linkerbank tussen de biechtstoelen, het werk zijn van P.H. Vander Espt. Het O.L. Vrouwaltaar is van 1718 en het schilderij is van broeder Lucas De Meyer. Het Mariabeeld is van voor 1734. Het St.-Antoniusaltaar werd geplaatst in 1727. Het Antoniusbeeld is van 1755. In 1885 werden hier voor de eerste keer de negen Dinsdagen gevierd. Anno 2002, 13 juni naamfeest werd opnieuw de ommegang afgesloten. Het schilderij is misschien ook van broeder Lucas. Links, tegen de muur van de kruisbeuk de afbeelding van de Moeder van Smarten: werk van de Tieltse beeldhouwer M. Vander Meersen. Andere werken zijn onder meer het H.Hartbeeld aan de St.Pieterskerk, de St.-Klaas Van Tollentein ommegang aan de St. Pieterskerk, De H. Stanislas boven de ingang van de Stanislaspoort op de Markt. In de Waaibergstraat bevindt zich het museum van Vander Meersen. Rechts, tegen de muur: de Kerstmisviering te Greccio. Greccio is een bergdorpje in de omgeving van Assisi, waar Franciscus in het begin van de XIIe eeuw voor het eerst een kersttafereel met levende mensen en dieren laat opvieren. Het Franciscusbeeld onder de preekstoek werd in 1849 in de kerk geplaatst, maar is van een oudere datum. In het koor ziet men de twee ordestichters: Franciscus en Klara. De Kruiswegstaties zijn van Calleert uit Roeselare (1871). de omlijsting van De Bosschere. De preekstoel is zeker van voor de Franse Revolutie. Kenmerkend is het ontbreken van een trap in de kerk. De toegang is via een gang in het kloosterpand. De borstleuning van het Hoogzaal is ook het werk van de gebroeders De Bosschere (1868). De zes plaasteren beelden zijn van enkele grote heiligen van de orde: Bonaventura, Petrus van Alcantare, Loduvicus, Bernardinus, Jacobus, Johan, Capistrano. Het eerst orgel dateerde van 1770, werd af en toe vernieuwd en is nu recentelijk van 1964. Volgens kenners zou dit orgel, samen met de optimale akoestiek van de kerk zelfs beter klinken dan het orgel uit de St.-Pieterskerk. In het koor, op het oksaal werden de kerkelijke getijden gebeden, vele jaren gebeurde dat ook 's nachts. Onder het hoogzaal een houten Ecce Homobeeld van voor de franse revolutie. Een lindedreef, aangeplant in 1776, leidt naar de sobere, barokke Minderbroederskerk, gebouwd in 1707. In 1624 vestigden zich een viertal Minderbroeders uit het Gentse moederklooster in het geschonken “Gruuthof” in de Kortrijkstraat. Met de uitbreiding van de kloostergemeenschap werd het oorspronkelijke pand geruild voor het ruimere Poekhof aan de overkant. Ruime giften maakten de bouw van een nieuw klooster mogelijk; de nieuwbouw was voltooid in 1644. Vanaf 1686 begonnen de Minderbroeders met humaniora-onderwijs in Tielt, oorspronkelijk in de Ieperstraat, vanaf 1688 in een huis aan de Kortrijkstraat. Op dezelfde plaats werd in 1720 een nieuw collegegebouw opgetrokken, het huidige St.-Jozefscollege, dat in 1848 door het bisdom werd overgenomen. De kerk in haar huidige vorm werd gebouwd in 1707 met een aangebouwd portaal uit 1727. Aanvankelijk hadden de paters zich beperkt tot het bouwen van een kapel, die samen met het klooster in 1660 door brand geteisterd werd. De heropbouw van het klooster werd spoedig aangevat, maar pas op het einde van de 17de eeuw kregen ze de toelating om de kerk te bouwen. Nu resteren nog de sobere, barokke kerk (1707) en het klooster uit de tweede helft van de 17de eeuw waar inmiddels aanpassingswerken gebeurden. Bezienswaardigheden in het barokke interieur zijn de communiebank vervaardigd door de Tieltse gebroeders Debosschere die ook de balustrade van het doksaal kunstig uitwerkten. De prachtige lindendreef naar het klooster werd in 1776 aangeplant.

Dirk Acx