Liefkozingen / Des caresses

SYMB 6009
Tegen een achtergrond van marmer en een rozig antiek landschap vlijt een androgyn het hoofd strelend tegen dat van een sfinx met het soepele, zeer vrouwelijk aandoend lichaam van een jachtluipaard. De tweeslachtige ogen staren zonder te zien, als in een droom. Het thema van de androgyn is alomtegenwoordig in het werk van Khnopff en is een heel verre voorafspiegeling van de voorliefde van het surrealisme voor deze fundamentele mythe. Toen Khnopff naar zijn bedoelingen werd gevraagd, antwoordde hij dat het schilderij van de jachtluipaard veel minder mystiek was dan men wel dacht. Het ging om een heel courante allegorie. De mens staat voor de keuze : het plezier of de macht. In de Middeleeuwen was de luipaard een van de symbolen van zinnelijk genot. Deze luipaard was overigens geen luipaard maar een jachtluipaard, die van alle wilde dieren het meest kruipt en het sterkst op een slang lijkt, preciseerde Khnopff, en hij voegde eraan toe dat hij hem niet gekozen had voor zijn mystieke kwaliteiten maar om plastische redenen.
Het is bekend dat de vrouw een belangrijke rol speelt in het Belgische symbolisme, want ze belichaamt in één wezen alle dualiteit en ambiguïteit van de wereld. Khnopff en Rops behoren tot de Belgische symbolisten die haar mysterie het best gevat en tot uitdrukking gebracht hebben. Bij Khnopff is de vrouw beurtelings engel, muze en vriendin. Maar ze is ook verleidster en perverse femme fatale, het symbool van de 'vice suprême', de Opperste Ondeugd. In 'Liefkozingen' stelt Khnopff de mysterieuze schoonheid voor, maar de vrouw verkoopt zich en Satan wordt haar meester. Dat is hoe Félicien Rops haar in al zijn werk ziet. Zij is de verwoestende vrouw, zij is ook de dood.
De confrontatie van de androgyn en de sfinx in een imaginair landschap met blauwe zuilen en kabbalistische opschriften die vaag het idee van hiërogliefen oproepen, geeft aanleiding tot tal van interpretaties. Symbolisering van de macht, van de dominantie, van de verleiding? Of is het veeleer het beeld van Khnopff zelf, geconfronteerd met zijn afspiegeling, zijn zuster Marguerite, de onbereikbare muze? Of misschien ook het eeuwige beeld van Oedipus en de sfinx? Het werk stelt ons voortdurend vragen en zal dat blijven doen.
(naar Gisèle Ollinger-Zinque, in catalogus 'Fernand Khnopff (1858-1921), Brussel, KMSKB, 2004, p. 236-237)

Meer informatie

Reacties Statistieken

| | Publiek | Engels • Frans • Italiaans