Den Roeland

* Grote Markt nr. 19. Z.g. "Patria", voorheen "Roeland" genaamd. Herbergt thans de Christelijke Mutualiteiten. Beschermd als monument bij B.V.E. van 09.03.1983. De oudste vermeldingen gaan terug tot 1370 als "Groothuis". In 1406 reeds gekend als "den Roeland". Achtereenvolgens deed het gebouw dienst als lakenhalle, weeshuis en school, hoofdwacht en hospitaal. Vanaf 1780 opnieuw in privé-bezit. Naargelang de bron wordt vermeld dat het pand een nieuwe voorgevel kreeg of wordt gesloopt en vervangen door nieuwbouw. 1822: uitbreiden van het gebouw door de aankoop van een achtergelegen pand. In 1926 neemt de pas opgerichte vereniging "Patria" haar intrek in het gebouw. In de loop van 1979 en 1989 restauratie, waarbij o.m. de begane grond wordt aangepast. Imposant diephuis met gevelparement van 1780 van drie traveeën en drie bouwlagen onder leien schilddak. Classicistische lijstgevel met aflijnende sterk overkragende kroonlijst en attiek met bekronende vazen. Gevel verfraaid door de classicistische guirlandes in de verdiepte muurvlakken en borstwering. Smeedijzeren balkon rustend op stenen consoles. Verticale accentuering door de Ionische pilasters en zuilen. Rechthoekige vensters, vlg. bouwplan werd het schrijnwerk op de begane grond vervangen in 1925. Met schijnvoegen geaccentueerd rondboogportaal. Negen traveeën brede beschilderde bakstenen zijgevel. Horizontaal belijnd door de geprofileerde houten kroonlijst op modillons en druiplijst. Rechthoekige vensters in een geriemde omlijsting. Bovenvensters met een verdiepte borstwering met guirlande. Interieur. 13de-eeuwse rechthoekige kelder. De bakstenen gewelven rusten op zuilen van Doornikse steen. Aan de functie aangepaste begane grond met portaal dat rechtstreeks toegang geeft tot de z.g. "Grote zaal", die thans dienst doet als ontvangstruimte. De wanden met houten lambrisering worden geritmeerd door de getoogde vensters en de muurdammen met rondbogige panelen die in oorsprong schilderijen bevatten en geflankeerd worden door gecanneleerde pilasters met bladkapitelen en eierlijst. Daarboven paneel met vaasmotief. Bepleisterd plafond met omlopend lijstwerk. Aansluitend salon eveneens met bepleisterde wanden en plafond met fraai rozet van acanthusbladeren. Wandritmering door gecanneleerde pilasters met Ionisch kapiteel. De westelijke wand wordt gemarkeerd door een rondboognis, waar oorspronkelijk een beeld in stond. Voormalige deuropening met supra-porta met guirlande. Derde salon, met gelijkaardige aankleding en met behouden marmeren schouw met spiegel. Gang met empirevleugeldeur met typerende staande pijlen, bovenlicht in waaiervorm met dito pijlen. Eerste verdieping: de grote zaal aan de straatzijde wordt getypeerd door de grote muurvlakken die bekleedt zijn met ingespannen wandschilderingen op doek, die idyllische taferelen voorstellen. Het tafereel met rustende koeien en schapen, dateert naar verluidt van 1925 en zou geschilderd zijn door A. Caullet en vervangt een beschadigd doek. De schilderijen werden in 1982 gereinigd. De wand aan de straatzijde wordt gemarkeerd door twee rondboognissen die het venster flankeren. Ze worden afgelijnd door twee vlakke pilasters met eenvoudig kapiteel met vergulde groeven. Bepleisterd plafond wordt door de moerbalk ingedeeld in twee vlakken. Verscheidene achterliggende kleine ruimtes, thans ingericht als burelen. Eveneens bepleisterde en beschilderde wanden en plafonds. Plafonds opgedeeld in twee vlakken door de moerbalken die doorlopen in de gang. Het vierde salon heeft een Empireaankleding cf. wagenmenner (stucwerk) boven de schouwboezem en het driehoekig fronton boven de deur.

Onroerend Erfgoed Vlaanderen