Kasteel van Welden

Voormalig zogenaamd "Hof te Seevergem", later "Hof te Weldene", thans "Kasteel van Welden" Vermoedelijk middeleeuwse site met walgracht met afzonderlijk omgracht opperen neerhof, in het bezit van de familie van Zevergem, die de dorpsheerlijkheid behield tot in de 13de eeuw. In 1232, heerlijkheid afgestaan aan de Gentse Sint-Pietersabdij met uitzondering van een aantal gronden (velden of welden genoemd) en het neerhof, in bezit gebleven van de dochter van de heer van Zevergem en behorend tot het leenhof van de Oudburg van Gent. De zetel van de heerlijkheid, het oude "Hof te Seevergem", bij Sanderus "Praetorium de Weldene" genoemd lag op grondgebied van Sint-Pieters en werd door de heren van Welden in cijns gehouden. Eerst vermelde heren van Welden waren de Gentse patriciërs van der Zickele circa 1400. Via huwelijk en verwantschap in handen van de Nederlandse familie van Reymerswaal en de Franse families de Perreau en l'Espinoy. Verkocht in 1627 aan L. Volckaert, schepen van de Keure van Gent. Zijn zoon Philippe was eigenaar ten tijde van Sanderus. Van dit kasteel is enkel de cirkelvormige gracht met walmuur en een toren behouden. Vermoedelijk circa 1700, onder F.F. Volckaert en M. Vilain werd het huidige kasteel gebouwd, opgetrokken aan de oostzijde van het oude motteplateau op de gebogen walmuur met opname van de oude toren als zuidelijke hoektoren. Nieuw kasteel in late barokstijl van traditionele bak- en zandsteen en symmetrisch toegevoegde noordtoren, met het hoofdgebouw verbonden door een galerij. Staatsieplein toegankelijk via een boogbrug. Vermoedelijk ook nieuwe tuinaanleg met uitbreiding van de buitenwal naar het oosten en tuinmuur met wandelgang (zie Ferrariskaart van 1771-77). Verheven tot graafschap onder Fr. Volckaert in 1716 en in de 18de eeuw overgegaan aanverwante families, Schoekaert en Arconati Visconti, baronnen van Gaasbeek. Tijdens de Franse overheersing eigendom van P.J. de Meulenaare, in 1810 "baron d'empire" benoemd. Het wapenschild, helm en ere-attributen op het uurwerktorentje van het kasteel en de empire verbouwingen zijn aan hem toe te schrijven. Laatste eigenaars zijn de familie de Pélichy en de Hemptinne. Huidig uitzicht van 1927 door "historiserende" restauratie van architect F. Van Hove onder meer met toevoeging van getrapte dakkapellen. Waterkasteel gelegen binnen een dubbele omwalling, ten noorden en ten zuiden afgezoomd door dreven en rop, ter hoogte van het kasteel een noordelijke dreef als verbinding met de vroegere Oudenaardse Steenweg en zuidelijke dreef naar Pont-Zuid. Nieuwe hoofdtoegang in het westen, met axiale dreef vanaf de Kriekestraat met heropgebouwde rococopoort aan de straat en vierkante hekpijlers met siervaasbekroning aan de buitenwal en neerhof. Een drievoudige boogbrug, balusterborstweringen, waken de leeuwen met wapenschilden van de familie de Pélichy en de Hemptinne (in plaats van vroegere sfinxen) geeft toegang tot het gekasseide staatsieplein en waterkasteel. Toegangspoort. Rococopoort en trek, afkomstig van het "Hotel de Hemptinne" (1759) in de Gentse Koningstraat, in 1933 door architect F. Van Hove overgebracht naar de noordelijke dreef bij de Oudenaardse Steenweg, en verplaatst bij de aanleg van de autoweg E17. Arduinen spiegelboogpoort met kwarthol beloop, op neuten, met sluitsteen en druiplijst, tussen bakstenen pijlers en lage muurtjes met ijzeren hekken. Fraai smeedijzeren hek en waaier. Waterkasteel. Ingeplant aan oostzijde van het oud opperhof met rechthoekig hoofdgebouw, met links en rechts zijvleugels eindigend op ronde torens, aan de achterzijde de gebogen walmuur volgend. Voorgevel van elf traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (leien) onderbroken door belvedère met uurwerktorentje, bekronende eretekens en draakvormige bliksemafleider; toegevoegde getrapte dakkapellen. Verankerde bak- en zandsteenbouw met rondboogvormige benedenvensters en rechthoekige bovenvensters (sporen van hogere zandstenen kruiskozijnen, sponning en duimen) met persiennes. Natuurstenen sokkel en zandstenen speklagen, steigergaten onder de kroonlijst. Zandstenen middenrisaliet met drie rondboogdeuren, centrale deur met nieuw houtwerk van restauratie van 1927. Zijvleugels van anderhalve bouwlaag met rondboogdeuren in plaats van oorspronkelijke galerij met (hergebruik uit de 15de eeuw ?) zandstenen zuilen en arduinen hoekconsoles met gesculpteerde hoofdjes. Verweerde wapenschilden (rechts vernieuwd, van de familie Volckaert Nieulant) en zandstenen bolkozijn (rechts), links vervangen door lunette. Ronde hoektorens, in het zuiden met kern uit de 15de eeuw en bekroning van circa 1700, in net noorden van circa 1700. Bak- en zandsteenbouw op natuurstenen onderbouw en erkervormige uitbouw aan walzijde. Bovenste geleding met rondboognissen (zuidelijke toren oorspronkelijk met kantelenrij zie Sanderus) alternerend doorbroken door sleutelgatvormige openingen, steigergaten in de zwikken. Overstekende kegelvormige daken met blinde belvedère, koepeldakje en spits met bliksemafleider. Asymmetrisch en sterk verbouwde achtergevel met gebogen zijwanden oprijzend uit het water. Zeven rechte traveeën met zware erker, uitkragend op getrapte natuurstenen consoles, met gerecupereerde (15de-eeuwse ?) gesculpteerde hoofdjes. Linker travee met Serliaans drielicht met balkon, rechts drie rondboogdeurvensters met empirebalkon. Rechthoekige bovenvensters, onder meer sporen van vroegere kruiskozijnen. Kelderverdieping met vierkante venstertjes, rechts met behouden ijzeren vensterkorf uit de 15de eeuw (?). Interieur grotendeels vernieuwd circa 1927 met onder meer hal in neo-renaissancestijl, op de lambrizeringen gesigneerd "Mees" en salon in neorococostijl, uitgevoerd door Dangotte (Gent). In de kelder met kruisriboverwelving, vermoedelijk hergebruikte 15de-eeuwse schouw in laatgotische stijl met twee gesculpteerde zandstenen wangen met engelenfiguren met wapenschilden en sporen van polychromie. Voormalig neerhof (nummer 3), volgens F. De Potter in 1737 ingelijfd bij het kasteel. Gelegen ten westen voor het kasteel, in de knik van de buitenwal, met vierkante hekpijlers met siervaasbekroning aan de dreef. Ten zuiden, schuin ingeplant woonhuis van vijf + drie traveeën onder overstekend zadeldak (pannen), uit de 18de eeuw. Gewitte gevels op gepikte plint, rechthoekige beluikte vensters met kleine roedeverdeling en rechthoekige deuren met bekronende tuitvormige dakkapelletjes. Links aangebouwde bakstenen koetshuizen van zes traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (leien) met twee laadvensters, verbouwd circa 1905. Getoogde poorten en gekoppelde rondboogvormige bovenvensters. Houten windveren aan de gootlijst. Ten noorden van de ingang, schuin ingeplante schuur en stallen van negen traveeën onder afgeschuind dak (pannen) met laadvenster en rechts aandak met vlechtingen, uit de 18de eeuw. Verankerde gewitte gevels op gepikte plint Rechthoekige gestreepte deuren en twee getoogde poorten met Ionische kapiteeltjes op pilasters, rechter poort gedicht. Aansluitende lagere stallen rechts. Ervoor, gewitte schuur onder zadeldak (pannen, nok parallel aan de gracht) met houten bebording in linker zijtop. Duiventoren ten noorden naast de schuur, vroeger achter de oranjerie (gesloopt) gelegen. Imposante vierkante bakstenen constructie op natuurstenen sokkel, met sporen van zandstenen hoekblokken en steigergaten. Vier verdiepingen onder zadeldak (pannen) tussen puntgevels, achteraan volledig vernieuwd met vlechtingen, kern vermoedelijk uit de 17de eeuw. Gerestaureerd in 1931 door architect F. Van Hove. Puntgevel met 1 x 14,1 x 10,1 x 7,1 x 4 en 1 x 2 vlieggaten. Korfboogdeuren en -venstertjes. Toegevoegde ijzeren buitentrap aan rechter zijgevel. Hovenierswoning (nummer 2) ten zuiden van het neerhof, van donkere baksteen, drie traveeën en zadeldak, van circa 1876. Erachter, ommuurde (gebogen muur aan noordzijde) en nog omgrachte moestuin op de plaats van de oude moestuin. Links van ijzeren hek, muur met vierkant opberghuisje in decoratieve baksteenarchitectuur met vier torentjes en erachter druivenserres. Park met verschillende merkwaardige oude bomen, onder meer een 28 m hoge Corsicaanse den rechts voor het kasteel en enkele kleinere exemplaren in het bos ten oosten Verder de tot serpentine vergrote binnenwal en behouden buitenwal met in het westen, minstens 17de-eeuwse geknikte vorm, in het noorden en het oosten respectievelijk een begin 18de-eeuwse rechtlijnige en schouderboogvorm met parallel eraan een bakstenen tuinmuur en in het zuiden een grillige vorm vermoedelijk uit begin 19de eeuw bij de aanleg van de kunstmatige grotten. Deze bestaan uit verschillende gangen met rondboogoverwelving, met muren opgetrokken uit steenbrokken, marmer en stukken van zuilen, naar verluidt afkomstig van de Gentse Sint-Pietersabdij of van de oude burcht. Ernaast kunstmatige heuvel mogelijk met ijskelder. Mooie gietijzeren draaibrug met medaillons en zwanen bij de aansluitende trapeziumvormige omwalling van de moestuin in het zuiden.

Onroerend Erfgoed Vlaanderen