Parochiekerk Sint-Martinus

* Gelegen aan de Kerkstraat met geasfalteerde parking aan zuidzijde. Beboomd gedesaffecteerd kerkhof, omringd door een verlaagd zandstenen muurtje met toegang via twee laatclassicistische hekpijlers van arduin. Volgens de legende is de kerk gebouwd op de puinen van de Heilige Sacramentskapel eerste vermelding in 1105; voogdij van de abt van Affligem. Noordoost-gericht zandstenen gebouw op afgeschuinde plint, bakstenen zijbeukgevels. De plattegrond vertoont een westtoren met zuidelijke traptoren en vierkante noordelijke doopkapel, een driebeukig schip van respectievelijk twee en drie traveeën ten noorden en ten zuiden, noordelijke transeptarm van een halve travee en ingekorte zuidelijke transeptarm (wegens verbreding van de zijbeuken). Driezijdig koor met één rechte travee en noordelijke zijkapel en -hulpsacristie, zuidelijke zijkapel en -sacristie. Westtoren (tweede kwart van de 13de eeuw) van vier ongelijke geledingen. Onderaan op elkaar gestelde hoeksteunberen; twee rondboogvensters (ten noorden en ten zuiden) en een later spitsboogvormig tweelicht (ten westen). Op benedenverdieping lichtgleuven (ten noorden en ten zuiden); gedichte rondboogvormige galmgaten. Erboven spitsboogvormige galmgaten (17de eeuw) en piramidale spits (17de eeuw). Westelijke ingang met rondboogpoort in een schouderboogvormige rococo-omlijsting van arduin (tweede helft van de 18de eeuw). Zuidelijke traptoren uit de eerste helft van de 14de eeuw. Vierkante noordkapel onder afgesnuite bedaking uit het eerste kwart van de 17de eeuw; steekboogvenster met druiplijstje. Heden pseudo-basilikaal schip onder één groot zadeldak (leien). Middenbeuk uit de 14de eeuw met spitsboogvormige bovenvensters bewaard boven de huidige overwelving. Zijbeuken bijgebouwd in de tweede helft van de 14de eeuw (sporen in westgevel) en uitgebreid in 1823 (zie gevelsteen met herdenking eerste steenlegging ingewerkt in de noordgevel); bakstenen gevels met steekboogvensters in zandstenen omlijstingen met kwarthol beloop en toegevoegde lekdrempels. Beglazing met ijzeren harnas. Ten zuiden, sporen van ingekorte transeptarm (tweede helft van de 14de eeuw), waarvan enkel nog de sluitgevel bestaat, gestut door middel van steunberen; spitsboogvenster vervangen door een steekboogvenster. Noordelijke kruisarm uit de tweede helft van de 14de eeuw onder zadeldak; verhoogde sokkel en dubbele hoeksteunberen, sluiting met spitsboogvenster; gedicht spitsboogvenster deels verscholen in zijbeuk. Koor uit de tweede helft van de 15de eeuw, vernieuwd in 1663, gestut door middel van steunberen. Barokke korfboogvormige muuropeningen in geprofileerde omlijstingen met kleine vleugelstukken en rozetmotief. Bakstenen noordelijke zijkapel en hulpsacristie uit de eerste helft van de 18de eeuw (onder doorgetrokken koordak) met een steekboogvenster in geprofileerde omlijsting en een rechthoekig venster in vlakke omlijsting van arduin. Zandstenen zuidelijke zijkapel (tweede helft van de 17de eeuw), eveneens onder doorgetrokken lekdrempels. Zuidelijke sacristie onder afgesnuite bedaking met rechthoekige deur en venster in vlakke omlijstingen van arduin (1879). Overwelving door middel van kruisribgewelf op consoles voor benedenverdieping van de toren; verbinding met schip door middel van zware spitsboog op imposten. Opstand middenbeuk: zowel rond- als spitsbogen (respectievelijk noord en zuid) op ronde zuilen van zandsteen met ronde sokkel en vierkant abacus; kruisribgewelf op geringde consoles (17de eeuw, met stucbekleding in klassieke zin in 1823); mangat en hulprib in eerste westelijke travee. Kruisribgewelf voor de zijbeuken (1823) en noordelijke transeptarm; stergewelf voor de noordelijke en zuidelijke kapellen; koor met pilasters en kruisribgewelf, straalgewelf voor de abscis. Mobilair: Schilderijen: "Aanbidding der Drie Koningen" van Pieter van Mol (?) (1631) en "Opdracht van Maria in de tempel". Volks Sint-Martinusbeeldje (18de eeuw); Piëta uit de 15de eeuw in de Heilig Grafkapel (ten zuiden). Kerkmeesterbanken en doksaal uit de 17de eeuw; communiebank uit de 18de eeuw. Grafstenen van Jan Le Boiteulx en Lucas Cayro met zijn echtgenote (18de eeuw). Arduinen grafstenen opgericht tegen de kerkgevels.

Onroerend Erfgoed Vlaanderen