De Sint-Luciakerk, een werk van de dorpsgemeenschap.

Gedurende meerdere decennia na de vaststelling dat de voorgaande kerk uit 1835 bouwfysische problemen vertoonde, zou men er aan denken en twijfelen om ofwel de kerk te ‘herstellen’ dan wel een nieuwe kerk te bouwen. Zo werd er in de jaren 1920 met de hulp van de parochianen een stuk grond gekocht dat aansloot bij het ‘nieuwe’ kerkhof’. Deze begraafplaats was reeds voor 1928 aangelegd in wat vandaag de Kerkstraat heet.

Maar van bouwen kwam niet veel terecht en de zusters Annonciaden die reeds sinds 1900 een vrije meisjesschool in Begijnendijk hadden, waren eveneens in dat stuk grond geïnteresseerd. Het aantal leerlingen nam immers dusdanig toe dat uitbreiding van de bestaande schoolgebouwen noodzakelijk was. In 1928 namen ze hierover contact met het bisdom, maar pas tien jaar later, in 1938, zou er toestemming voor een uitbreiding van de school gegeven worden.

Ondertussen was de ‘overbevolking’ in de oude kerk enorm. Daar waar er slechts 260 stoelen waren, kwamen vier- à vijfhonderd gelovigen opdagen. Op allerlei manieren werd getracht om de ruimte zo optimaal mogelijk te benutten: het onderscheid tussen een mannen- en vrouwenzijde werd afgeschaft, de notabelen die een eigen stoel hadden, maar die te laat in de kerk kwamen, moesten de stoel afstaan, jongens namen plaats op het doksaal en meisjes er onderaan – weliswaar gewapend met spiegeltjes om het mansvolk in ’t oog te houden -. Het aantal missen op een dag nam toe, zelfs tot vijf per dag.

Een energieke dorpsherder

Hoe dan ook, de parochianen zouden moeten wachten om de plannen voor een nieuwe kerk te realiseren tot de eigengereide priester Verrydt in 1949 pastoor werd. Gedreven en ploegspeler, maar ook ‘commerçant’ en ‘baas’ en met moderne opvattingen, zal hij het idee voor een nieuwe kerk vorm geven. Het ontwerp werd getekend door architect Jos Gabriëls (Brasschaat, 1920 – Antwerpen, 1979), een kennis van pastoor Verrydt uit de periode dat hij onderpastoor was in Brasschaat. Inspraak van de parochianen was er niet; een beperkte communicatie via het parochieblad was er wel. Gabriëls tekende meerdere plannen, maar ofwel werden er fundamentele wijzigingen door de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen geëist, ofwel had de pastoor zelf nog ernstige bemerkingen. In het voorjaar van 1953 waren alle partijen akkoord.

Een dure aangelegenheid

De grond van de oude kerk was te klein voor de nieuwe plannen en daarenboven moesten de diensten tijdens de bouw toch ergens blijven doorgaan. Met giften en het nodige lobbywerk van de pastoor - onder andere bij de Nationale Maatschappij van de Kleine Landeigendom – werd de huidige grond gekocht voor een bedrag van 77.825 frank. De firma Weduwe Keustermans en zonen uit Arendonk boden de beste prijs voor het optrekken van het gebouw en voor 5.468.439 frank konden de werken van start gaan.

Er zou nog bijna één miljoen bijkomen voordat de bouw – zonder binneninrichting - klaar was. De Staat kwam voor 30% tussen. Interessant is dat de Sint Luciakerk één van de pilootprojecten van Domus Dei werd, een fonds waarbij in de parochies het stoeltjesgeld werd ingezameld voor de kerkenbouw. Daarnaast ondernamen de parochianen allerlei initiatieven zoals de klassieke Vlaamse kermissen om toch maar het nodige bedrag te kunnen halen.

De eerste steen werd op 15 november 1953 door vicaris-generaal Schoenmaeckers gelegd. De kerk werd bijna op een middeleeuws ambachtelijke manier gebouwd. Er waren nog geen kranen en bouwmachines zoals nu: alles diende nagenoeg met de hand te gebeuren. Een ploeg van achttien werklieden was voortdurend aan het werk. Een metserdiender verdiende toen 12,5 frank per uur. Er was slechts één betonmolen en een kleine kraan. De stenen dienden op de schouders naar boven gedragen te worden. In 1955 was de nieuwbouw klaar voor gebruik. Pas dan werd de oude kerk onder algemene belangstelling gesloopt. Het oude kerkhof was reeds rond 1952 ‘ontknekeld’.

Jan Rymenams