Directeurswoning van de voormalige weverij Persy

Deze herenhuizen waren van de eigenaars van de eerste fabriek in Aarschot in de 19de eeuw. De gebroeders August en Severin Persy bouwden rond 1865 een textielfabriek op de open weiden in de huidige Fabriekstraat, tussen het vroegere begijnhof en het pas aangelegde station (1865). Zoals het in die tijd hoorde, bouwden zij enkele jaren later, in 1875, aanpalend aan de fabriek, drie herenhuizen in de nieuwe Statiestraat. Lange tijd zouden de muren om de ruime tuinen het uitzicht van deze straat bepalen en in de volksmond werd de straat de ‘blinde-murenstraat’ genoemd.

Meer dan honderd mannen, vrouwen en kinderen vonden werk in de fabriek. Men vervaardigde er ‘tijk’. Dit is een stevige, dichte stof die traditioneel werd geweven in een gestreepte katoenen of linnen keper. Ze werd gebruikt voor matras- en kussenovertrekken en voor handdoeken. De producten werden onder de naam ‘Percy-Charles’ verkocht. Er stonden vijftig getouwen. Een belangrijk deel van de productie werd naar Engeland uitgevoerd.

In 1890 werd door de Vlaamse Broederbond en de arbeiders van de fabriek een van de eerste ziekenkassen van het arrondissement gesticht. Het voorzitterschap van De Verbroedering was echter in handen van de directeur August Percy.

De mannelijke arbeiders werden per stuk betaald en konden tot 15 frank per week verdienen. Ze mochten echter de keuring van hun werk niet bijwonen. Het weekloon werd op maandag uitbetaald, zogezegd om te beletten dat het geld aan drank zou worden besteed. Rond 1900 ontvingen de vrouwen slechts 9 frank per week. Meisjes verdienden niets wanneer ze leerden om spoelen te maken. Ook de werkuren waren lang, van 6.00 tot 19.30 uur met twee uren eetpauze. De arbeiders dienden door een smal deurtje de fabriek in te gaan waardoor ze tijd verloren bij de middagpauze.

In 1897 breekt een staking uit waaraan 50 van de 70 mannen meededen. Ze duurde slechts enkele dagen. Een artikel uit De Volkswil, waarin de slechte werkomstandigheden grof aangeklaagd werden, werd door de bazen gecontesteerd, en met succes. Het weekblad werd veroordeeld tot 500 frank schadevergoeding en de publicatie van een rechtzetting.

In 1911 teisterde een grote brand de fabriek. De magazijnen gingen in de vlammen op, maar de fabriek waar de weefgetouwen stonden bleef grotendeels gespaard. Toch zou het meerdere weken duren voor men opnieuw aan het werk kon gaan. Onmiddellijk werden door de socialistische beweging in Leuven en het katholieke Sint-Vincentiusgenootschap inschrijvingslijsten gestart om geld in te zamelen voor de getroffen arbeiders.

Jan Rymenams