Story telling, Delfts blauw en exotisme van Hugo Kaagman

In 2016 organiseerde CC Het Gasthuis naar aanleiding van het 25-jarig bestaan, het evenement Exxpose, waarbij verschillende plaatsen in de stad verfraaid werden met het werk van streetartkunstenaars. Op een schijnbaar beetje verloren hoek van de gasthuissite zie je het werk van Hugo Kaagman. Het blauw van de tekeningen is opvallend en de goede waarnemer ziet dat deze kleur perfect aansluit met randversieringen die doen denken aan Oosterse motieven. Dat aspect van vertrouwd Delfts blauw en exotisme, technisch uitgevoerd met stencils, is het handelskenmerk van deze beeldende kunstenaar.

De plaats is goed gekozen: de witte achtergrond van de bibliotheekmuur maakt dat het Delfts blauw bijna geïntegreerd in het gebouw wordt opgenomen; het smalle verborgen steegje doet een beetje denken aan nachtelijke illegaliteit. En toch wordt deze binnenweg door de buurtbewoners vaak genomen. Het werk blijft zeker niet onopgemerkt.

Je moet wel de tijd nemen om het drukke verhaal te lezen. Je vindt er zowel elementen in terug die naar Aarschot, België en zelfs de hele wereld verwijzen als provocerende uitspraken die ‘breed’ maatschappelijk getint zijn. Je ziet allusies op internationaal gerenommeerde werken, kunstenaars en politieke personages. Die faam wordt gerelativeerd door verwijzingen naar stripfiguren en kinderhelden. De teksten zijn eigenlijk ‘recht voor de raap’, provocerend omdat ze de schijn van seksisme en racisme wekken. Het is moeilijk om hier een allesomvattend thema terug te vinden tenzij je het als een kroniek van een tijdsperiode wil zien zoals de gewone man die vandaag beleeft.

Hugo Kaagmans werd in Haarlem geboren in 1954 en is daarmee de oudste graffitikunstenaar die we op onze route in Aarschot tegenkomen. Hij studeerde van 1973 tot 1976 sociale geografie aan de Universiteit van Amsterdam. Vandaar waarschijnlijk zijn brede maatschappelijke interesse. Aan het eind van de jaren zeventig maakte hij deel uit van een creatieve groep binnen de Amsterdamse punk- en kraakbeweging. Kaagman was eind jaren zeventig en begin van de jaren tachtig actief als graffitikunstenaar. Bekend uit die periode is zijn eigen versie van het Melkmeisje van Vermeer op de muren van het Rijksmuseum. Reeds in 1983 kreeg hij van de gemeente Amsterdam zijn eerste officiële opdracht voor het maken van een graffitikunstwerk.

De vaardigheid van stencils werd geïnspireerd door zijn contacten met graffitikunstenaar ‘Dr. Rat’, die wel eens de vader van de stencilgraffiti wordt genoemd. Dat Kaagman daar geen complexen over heeft blijkt duidelijk uit het feit dat hij zijn werk ondertekend met ‘stencil king’. Kaagman was pionier op dit gebied. In de jaren tachtig toen de Amsterdamse straten vol stonden met graffiti, ontwikkelde Kaagman een unieke en herkenbare stijl die wij nog steeds terugzien in zijn werk. Zijn oosterse decoratiepatronen nam hij mee van zijn reizen naar Marokko en Senegal. Deze werden gecombineerd met Oud-Hollandse ambachtelijke kunst en het Delfts blauw, door hem als 'Shocking Blue' betiteld.

Vanaf de jaren 1990 volgden talloze grote opdrachten die in zowel een commerciële als maatschappelijke context kunnen gesitueerd worden. Het werk van Kaagman wordt wereldwijd tentoongesteld en is onder andere opgenomen in de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam en het Amsterdam Museum. In die zin is het werk in Aarschot voor zo’n gerenommeerd kunstenaar eerder bescheiden, maar evenzeer sympathiek te noemen.

Jan Rymenams