Is het Stoubach of Stupbach?

Hoe is het mogelijk dat een en hetzelfde dorp twee verschillende namen heeft? De schuld lag, zoals zo vaak, bij politici aan de 'groene tafel' die na oorlogsconflicten Europa opnieuw verdeelden door middel van 'kaartspellen'. Voor de Eerste Wereldoorlog behoorde Oost-België, d.w.z. het kanton Eupen-Malmedy-St.Vith, tot Pruisen, maar dit grondgebied werd na de oorlog volgens het Verdrag van Versailles als een soort herstelbetaling toebedeeld aan het Belgische Koninkrijk. De grens werd gevormd door de rivier de Our die het dorp 'Stubisch' in een boven- en benedendorp scheidde. In het Verdrag van Versailles stond echter dat de twee delen van het dorp aan twee verschillende landen waren toegewezen. Een menselijke tragedie! Zo werden families gescheiden en werden boeren lastiggevallen vanwege hun ‘vreemde’ gronden.

Nadat Hitler aan de macht was gekomen, verklaarde hij het Verdrag van Versailles ongeldig en annexeerde onmiddellijk 'voormalige rijksgebieden' - waardoor 'Stubisch'De vreugde duurde echter maar van korte duur, want de Tweede Wereldoorlog bracht weer ontbering en ellende, dood en gruwel naar het grensgebied. Na het naziregime werd 'Stubisch' echter weer verdeeld. De twee verschillende plaatsnamen tonen duidelijk de Duitse en de Belgisch-Franse oorsprong. “Het dorp werd abrupt van elkaar gescheiden door de rivier”, herinnert deelstaatparlementslid Dr. Edmund Geisen zich. “Als kinderen stonden we met onze fietsen voor de brug en mochten we niet oversteken om met vriendjes te spelen. Draconische grenscontroles maakten ons leven tot een ellende". Gedurende deze tijd nam ook de smokkel in het grensgebied toe. Persoonlijke tragedies waren aan de orde van de dag: lange gevangenisstraffen, zelfs sterfgevallen werden betreurd in en rond 'Stubisch'. “We waren jong en dynamisch en waren het helemaal niet eens met de nieuwe regelgeving”. Het was als een blokkade die velen verhinderde samen te leven met familieleden, vrienden en kennissen uit de andere kant van het dorp. Tegen deze achtergrond was smokkel een uiting van protest, die bovendien noodzakelijk was voor het levensbehoud en daarom ook door de kerk werd goedgekeurd als moreel niet verwerpelijk.

“We hebben altijd manieren en middelen gevonden om ongemerkt de grens over te steken. Stellen die mekaar over de grens heen vonden en huwden, zijn daar een indrukwekkend bewijs van”, zegt dr. Edmund Geisen. Pas geleidelijk versoepelden de betrekkingen totdat het 'Schengenakkoord' met de bijbehorende Europese vrijhandelszone uiteindelijk de grens door het dorp helemaal teniet deed.

Jan Rymenams