Sint-Donatuspark. Flaneren en fietswedstrijden onder de platanen.

Deze lange dreef paste perfect in het beeld van een 19e-eeuws park.

Oorspronkelijk was de idee om alleen deze laan als belangrijkste parkelement in te richten. Deze laan vormde een essentieel idee van het begrip park uit de late 18de eeuw en de 19de eeuw: een plek waar de burgerij aangenaam kon wandelen, zuinig lichaamsbeweging nemen en vooral kon netwerken. Dat bestond er in om naar de presentatie van de andere leden van de burgerij te kijken, zich en zijn symbolen van welgesteldheid te laten zien te laten zien en contacten aan te knopen, huwelijkskandidaten uit te zoeken en zaken te doen. Daartoe werd er in chique kleren de laan op en af gelopen, of kon men op de banken gaan zitten om te observeren. Natuurlijk was er de jeugd – zeg maar de burgerij van huwbare leeftijd – die al eens afgezonderd met mekaar wensten te praten en dat kon dan in de ‘contre-allée’, een kleiner laantje parallel aan de allée, een beetje afgeschermd van onbeschaamde blikken. Vermoedelijk was dit het wegeltje langs de stadsmuur.

Later werd het park meer democratisch en werden er tal van evenementen gehouden.

Dit rechte stuk werd reeds zeer vroeg gebruikt als parcours voor de eerste fietswedstrijden. Op 10 september 1882 – zo’n 15 jaar nadat het park werd aangelegd – vond hier ter gelegenheid van Leuven Kermis de allereerste wielerwedstrijd in Leuven plaats,georganiseerd door de kersverse Veloce Club Louvaniste. Het programma bestond uit snelheidswedstrijden, een traagheids- en een hindernisrace en een wedstrijd ringsteken. Tussen 1882 en 1890 vonden alle wielerwedstrijden plaats in het Stadspark. Er werd hier gereden op hoge bi's, fietsen met een groot voorwiel en een klein achterwiel en geen kettingaandrijving. In die tijd stond de techniek nog niet zo ver. Wedstrijden van 10 kilometer waren al een heus spektakel. Het wielrennen is nog niet de populaire volkssport die het vandaag is. Het publiek én de coureurs waren dames en heren van de burgerij.

Kijk ook even naar de fraaie bomen. Platanen waren in Zuid-Europa gekend en reeds bij Grieken en Romeinen geliefd als plant voor wegbeplanting. Bij ons kon deze soort niet gedijen. Maar bij de ontdekkingsreizen werd de Noord-Amerikaanse plataan naar hier gebracht en deze was wel geschikt voor ons klimaat. Uit een kruising tussen de Europese en de Noord-Amerikaanse plataan is rond 1700 Platanus x acerifolia ontstaan, de plataan met blad dat op die van de esdoorn lijkt en die we hier ook in de dreef zien. Het is een tot 35 m hoog opgroeiende boom met een brede, ronde kroon. Deze boom is van alle plataansoorten het meest geschikt voor aanplant langs wegen en op pleinen.

De bast bladdert vanaf vijfjarige leeftijd in grote plakken af, waardoor de zeegroene onderschors zichtbaar wordt.

De boom werkt in steden als een natuurlijke stofzuiger en zorgt voor een schone lucht. Roetdeeltjes (fijnstof) in de stad wordt door de boom deels opgenomen en de boom zelf is ook goed bestand tegen luchtvervuiling. Tevens is de plataan een populaire stadsboom doordat het open bladerdek een verkoelende schaduw werpt over de onze steeds warmere straten. Ideaal dus ook voor de 19e-eeuwse flanerende dames die geen bruine teint wensten. Een bruine gelaatskleur was immers immers voor mensen die op het platteland werkten.

Jan Rymenams