De twee kanten van het Chrysantenplein

In 1952 werd de tuinwijk uitgebreid met 42 wooneenheden. Deze werden rond de drie zijden van het Chrysantenplein geschikt. Aan de ene zijde stonden de huizen van 1923. Vermoedelijk was het basisontwerp van de stadsarchitect Jozef Fonteyn, maar naar goede traditie werden meerdere Aarschotse architecten betrokken bij het tekenen van de plannen: Georges Evrard, Albert Vloeberghs, Modest Van Nieuwerburgh, Edouard Van Nieuwerburgh en Victor Van Roey.

De huizen zijn gelijkaardig aan de noordelijke uitbreiding aan de Elisabethlaan., waar we reeds aanhaalde dat de standaardisatie primeerde op de originaliteit.

Door deze uitbreiding wordt dit terrein technisch gezien een ‘plein’. Decennialang hadden de oudste huizen uitgekeken op een open, onbebouwde zone in het noorden en het westen, met alleen de rijhuizen van de Leliestraat als een soort tunnel naar de Laak. Van hieruit zag men dichtbij de tram passeren en de bocht over de Ossebrug nemen. Verderop moet men de de stoomdamp van de trein gezien hebben en het knarsen gehoord hebben wanneer deze de wissel bij Ourodenberg nam.

Maar ook hier ontbreekt de intimiteit van een plein. Misschien heeft dit te maken met de losstaande koppelwoningen, de afscheiding door de hagen, het ontbreken van openbaar groen van enige betekenis dat het concept van een plein zou kunnen onderstrepen. Zeer zeker heeft het te maken met het feit dat er op dit plein geen elementen te vinden zijn die de bewoners van de tuinwijk uitnodigen om naar hier te komen. Haar belangrijkste functie lijkt nog steeds een parkeerplaats te zijn. De lapjes groen gras zijn beschamend klein en de enkele ver van mekaar staande banken nodigen niet uit tot dialoog. Alleen de kleine petanquebaan moet tot samenspel verleiden. Maar we missen hier de grote plataan en de bistrot van het zuiden. Voor welke reden zou je in godsnaam hier willen komen zitten?

Het basistype van de huizen bestaat uit twee, in spiegelbeeld gekoppelde enkelhuizen onder pannen schilddaken. Ze worden als losstaand volume gebouwd zoals deze rond het Chrysantenplein of aan mekaar gekoppeld tot een drie- of vierwoonst, zoals bv. in de Elisabethlaan. Maar in alle gevallen wordt het gevoel van pure rijhuizen, zoals in de Leliestraat vermeden..De gevels zijn vrij saai uitgevoerd. Enige dynamiek in de gevel bestaat uit het contrast van de rode baksteen op een bruine klampstenen plint en een kleine hardstenen voet.

Boven de vensters hebben we geen latei maar zien bakstenen rollagen. Naar alle waarschijnlijkheid bevindt zich hierachter voor de stevigheid een betonnen balk. Boven de ietwat inspringende toegangsdeuren werd een luifel aangebracht. Deze loopt door boven de deur van de buren. Licht in de ‘gang’ werd oorspronkelijk verzorgd door zowel een raam in de voordeur, als het zijlicht ernaast. Beiden zijn versierd met gelijkaardig geometrisch smeedwerk waarbij de vorm van de ruit de overmaat aan rechthoeken doorbreekt. Volgens de bouwplannen was ook het interieur heel uniform opgevat volgens het traditioneel plan van een enkelhuis, voorzien van drie slaapkamers.

In deze huizen was er volgens de nieuwe normen ruimte voor een badkamer voorzien. Deze was echter niet ingericht en het zou nog enige jaren duren voor de bewoners de ‘zinken basseng’ zouden inruilen voor een volwaardig bad.

Centrale verwarming begon stilaan op te komen. We betwijfelen of deze huizen daar toen reeds van voorzien waren. Een echte doorbraak kennen we in de nieuwbouw van de jaren 1960.

Deze uitbreiding kwam tot stand in de laatste beroepsjaren van Jozef Fonteyn (1889-1970) als stadsarchitect. In 1954 zou hij met pensioen gaan. Fonteyn was vanaf 1923 stadsambtenaar geweest. Zijn architectenbureau was sinds 1927 gevestigd in Aarschot, maar hij woonde voornamelijk in Tremelo waar hij vele jaren schepen was. Hij speelde een belangrijke rol bij de wederopbouw na de Eerste Wereldoorlog in de streek rond Tremelo en Aarschot. In Aarschot was hij tijdens die oorlog verantwoordelijk voor de schatting van de oorlogsschade. Veel van zijn wederopbouwhuizen uit die periode ademen een neo-Vlaamse renaissancestijl. Denken we maar aan de schitterende zuidzijde van de Grote Markt.

Jan Rymenams