Het grauwzusterpad, met de voeten getreden

Wanneer enkele decennia geleden, de gasthuissite gerestaureerd werd, werd het pad hier heraangelegd en kreeg het de naam van de zusters die hier 350 jaar gewoond en gewerkt hebben. Ons interesseert de steen die voor dit pad gebruikt werd. Iedereen zal hier wel de ‘Belgische’ kassei in herkennen. Kassei is eigenlijk geen soort steen. Het woord is via het Picardische ‘cauchie’ verwant met het Franse ‘chaussée’. De oorsprong is het Latijnse ‘calceata’, wat een met ‘steen bedekte weg’ betekent.

Vooral de blauwe stenen met de witte vlekjes die je hier ziet zijn kenmerkend. Deze steensoort is porfier en is ontstaan door afkoeling van het magma in vulkaangangen. In die fijne materie van kleinere kristallen ontstonden er bij langzame afkoeling relatief grote kristallen die in de geologie fenokrysten worden genoemd, Hier bestaan de fenokrysten uit hoornblende en plagioklaas. Afhankelijk van de mineralogische samenstelling bestaan er verschillende soorten porfier. Zo is graniet ook een porfierisch gesteente. Gesteenten die ontstaan door afkoeling tijdens vulkanische processen worden 'stollingsgesteenten' genoemd.

Onze Belgische kassei kwam uit de groeven van Quenast. (Henegouwen). Daar werd de steen reeds in de 16de eeuw ontgonnen. Je vindt porfier uit Quenast terug op het Rode Plein in Moskou en in de straten van Parijs. Vandaag is de groeve in Quenast met een oppervlakte van 140 ha en een diepte van 125 meter de grootste van Europa. De groeve levert al lang geen kasseistenen meer maar ‘granulaten’. Dat is een steenslag in verschillende formaten. Porfier is zeer goed bestand tegen slijtage en daardoor geschikt voor zware belasting, onder andere onder treinsporen, voor opritten, parkeerplaatsen, tarmacs…. Wanneer je toch bij de aanleg van een weg kasseien van porfier ziet, dan werden ze waarschijnlijk van elders gerecupereerd.

Kasseiwegen hebben vaak een bol profiel om onder andere het afstromen van water te bevorderen. Traditionele kasseien met een omgekeerd licht conische vorm en afgeschuinde top steunen tegen elkaar, wat straten en stoepen een grote stabiliteit verleent. Maar uiteraard moet belet worden dan de stenen zijwaarts wegschuiven en daarom wordt een strook van boordstenen geplaatst. Hiervoor worden vaak ‘hardstenen’ gebruikt. Over hardstenen ondek je meer tijdens de wandeling 'Aarschot. Steengoed!'.

Kasseiwegen behoren tot ons collectief geheugen en het is dan ook niet te verwonderen dat er vooral in de Vlaamse Ardennen een hele reeks kasseiwegen sinds 1995 zijn opgenomen in de lijst van beschermde monumenten. De meeste zijn bekend en berucht uit de Ronde van Vlaanderen om de vele, zware kasseihellingen die moeten beklommen worden. Je kent ze wel: de “Muur van Geraardsbergen”, de Paterberg en de Koppenberg.

Jan Rymenams