Een ‘rosse Napoleonkop of een Tiense vossekop?’

Deze lichtbruine steen is een geheel andere kassei dan we eerder op de Gasthuissite zagen. Het is Tiens kwartsiet. Deze steensoort is een geologische eigenaardigheid in de vormingsprocessen van gesteenten. Het ontstond in lagunes, waar in het zand dat door rivieren was aangevoerd planten groeiden en waar de vorming van veen kon plaatsvinden. De humuszuren van het veen sijpelden door in de zandlaag en losten onzuiverheden op. Zo ontstond quasi zuiver kwartszand of 'witzand'. Op sommige plaatsen verkiezelde dit zand door de aanvoer van ‘siliciumrijk’ grondwater en verhardde tot ‘sedimentair kwartsiet’.

De stenen zijn geologisch ongeveer 55 miljoen jaar oud. Zij komen in de regio van Tienen voor als steenbanken met een dikte tot 1 meter. Een lokale variant uit de buurt van Wommersom heeft een fijne textuur en werdin de prehistorie gebruikt voor de vervaardiging van kleine werktuigen, o.a. als pijlpunt, weerhaak of harpoen. Deze werktuigen werden geëxporteerd naar o.a. Oost-Vlaanderen, Duitsland en Nederland teruggevonden.Tot in de 14de eeuw, werd kwartsiet gebruikt als bouwsteen in kerken, kastelen en kapellen. Een mooie voorbeeld is de kerk van OverlaarI.

Terug naar deze plek: kwartsiet werd nog tot de jaren 1950 ontgonnen als kasseisteen. De Tiense kasseien – ook ‘rosse Napoleonkop’ of ‘Tiense vossekop’ genoemd - zijn in de hele streek terug te vinden. Ze zijn makkelijk te herkennen aan hun bruinrode, rosse kleur en onregelmatige vorm. Dit maakt de kasseistroken extra hobbelig.

De laatst gekende winplaats was de groeve van de gebroeders Ausloos in Groot-Overlaar. Met dit kwartsiet werd o.a. de steenweg Scherpenheuvel-Diest aangelegd in de jaren 1930. Albert Guilluy die in zijn jonge jaren de groeve nog gekend heeft, vertelde volgende anekdote: “Elke zaterdag, na de dagtaak, was het kuilkermis. Een van de jongste helpers, jongens van 12 tot 14 jaar, werd naar een nabije herberg gestuurd om een volle emmer jenever te halen… Dan dronken sommige mannen tot ze van dronkenschap in de steengroeve rolden, om daar hun roes uit te slapen.”

Jan Rymenams