Verpozen bij de dichter. Dromen van een molen.

Aan deze bank staat een bord met het gedicht ‘Wijngaarden hebben diepe wortels’ van Ina Stabergh (pseudoniem van Berthy Stas). Hier in Tielt-Winge, maar overigens om heel wat plaatsen in het Hageland, zal je plaatsen met haar gedichten tegenkomen. Ze is een echte Hagelandse geboren te Sint-Joris-Winge in 1945. Ina Stabergh was in 2006 de eerste Diestse stadsdichter maar daarenboven ook de eerste vrouwelijke stadsdichter in Vlaanderen. In 2009 was er de aanstelling tot eerste Hagelanddichter. Ze schrijft in verschillende genres van novelle tot dichtbundel en een verschillende doelpubliek van jong tot oud. Haar gedichten vertellen leuke anekdotes over de typische kenmerken van de stad, maar ze ging ook de uitdaging om de actualiteit in haar gedichten te verwerken niet uit de weg.

We staan hier op een uithoek, hoog boven de vallei. De huidige Wijngaartstraat was op de Ferrariskaart een breed driftspoor van heide, waar zeer waarschijnlijk schapen graasden. Deze heidestrook sloot in het noorden aan bij het grote boscomplex. In het zuiden was er het excessief reliëf waar geen landbouw mogelijk was. De grond was ‘gemeentegrond’. Daar herinneren de namen ‘gemente’ of ‘gemente bosch’ nog aan. Dat was dus gemeenschappelijke grond die zeker en vast gebruikt werd door de mensen die hier op de heide woonden of van het nabijgelegen gehucht ‘Ter heyde’. Men liet in dit nabije bos zijn vee (een koe of geit) grazen, het strooisel werd verzamelen voor in de potstal, berken- en bremopslag werd gekapt om bezems te binden, hout werd gesprokkeld voor de haard en om de oven aan te maken, er werd leem gestoken – er is een kleilens vlakbij – of er werden “schollen” van ijzerzandsteen verzameld om te bouwen.

Maar we zien op de kaart ook een windmolen staan, op een hoogte in open heide, ideaal voor de windvang. We weten dat deze houten korenwindmolen voor 1686 werd opgericht en lange tijd bij het kasteel van Horst hoorde. Halverwege de 19de eeuw kwam de molen in de handen van de familie De Blick. De molen raakte de Eerste Wereldoorlog onbeschadigd door, maar werd in 1919 verkocht aan een Nederlander. Deze ontmantelde de molen. De Blick startte een beetje lager in de Molenstraat met een ‘moderne’ mechanische cilindermolen.

De molen komt voor in het gedicht ‘Op kermis’ uit de bundel Gedichten van 1879 van schrijver en dichter Jan van Beers (1821 – 1888). Diens moeder was afkomstig uit Houwaart. In de eerste regels geeft hij een fraaie beschrijving van het landschap vanop deze plek:

Zie toch, hoe frisch, hoe lokkend, daar beneden,
Het dorpken aan den voet zijns heuvels ligt!
Hoe, over 't blauwend mastbosch heengegleden,
De herfstzon 't met heur fijnste goud verlicht;
Zie, hoe het kerkje, als in een doom van vrede,
Met glansen ongewoner blijheid glimt;
Hoe 't wolksken, dat uit ieder schouwken klimt,
U schijnt te nooden: eet hier gastvrij mede!

Als je in de buurt van de bank met het gedicht van Ina Stebergh het paadje naar beneden loopt, heb je een fraai uitzicht over Houwaart en het Walenbos. De bodem vertoont een bijzonder aspect: terrassen. Dit zijn mogelijk de terrassen die ooit werden aangelegd voor de wijnteelt. Vandaag vind je hier nog enkele versleten kriekenbomen staan. Je komt ze regelmatig tegen, die kersenbomen, maar of dit fruit in het Hageland een echt grote bloei gekend heeft, is te betwijfelen. Vergeleken met de perziken en aardbeien stelde ze niet veel voor. Maar je zag ze wel in de buurt van de boerderijtjes, voor eigen gebruik, naast noten en pruimen.

Jan Rymenams