Les Philadelphes’, sociale voorvechters in de loge

In 1809 werd in Verviers de loge ‘Les Philadelphes’ gesticht als resultaat van onenigheid binnen de loge ‘l’Indivisible’ uit Spa. In 1837 had de loge oog voor de sociale problemen en werd er een jaarlijkse prijs van 1.000 francs, de ‘Prix des Maçons’, ingesteld voor arbeiders die na hun werkuren nog school volgden in het gemeentelijk onderwijs.

Rond 1844 bewoog de loge zich steeds meer op politiek gebied en stuurde ze in bepaalde mate de beslissingen van het gemeentebestuur. Zo was er bitse kritiek op de paternalistische instelling van de belangrijkste industriëlen Simonis en de Biolley. Binnen de loge was er een groep van leden die zich hoe langer hoe meer op ‘wetenschappelijke’ manier bezig hield met de sociale problemen en die hun nieuwe ideeën publiceerden in het dagblad ‘Le Journal de Verviers’. De meest sociaal radicalen zouden een eigen loge starten, ‘les Libres Penseurs’, van waaruit politiek geageerd en gewerkt werd aan het sociale bewustzijn van de arbeiders. Maar blijkbaar was deze werking voor de arbeiders te “bourgeois” en wanneer de Eerste Internationale vaste voet aan grond kreeg in Verviers, stichtten een 30-tal leden in 1869 een nieuwe loge ‘le Travail’. De leden waren aanwezig op de eerste sociale overlegmomenten tussen arbeiders en patroons en zouden met hun l’Oeuvre des Soirées populaires bijdragen aan de intellectuele ontvoogding van de arbeiders. Ze organiseren samen met de arbeiders gespreksavonden, excursies en een goedkope bibliotheek. De leden van deze loge bleven tegen het einde van de 19de eeuw openlijk via de ‘Cercle progressiste’ bijdragen aan de sociale strijd en kwamen zelfs samen met de socialisten op de lijst op voor de gemeenteverkiezingen van 1894. Deze verkiezingen wonnen ze in absoluut aantal maar konden die uiteindelijk niet consumeren wegens een coalitie van conservatieve liberalen en katholieken.

In 1909 zal voor het eerst een socialist, Henri Angenot, militant van de Parti Ouvrier Belge en verkozen socialistisch gemeenteraadslid in 1895, als lid in de loge opgenomen worden.

Jan Rymenams