Het oude station en gezinsplanning

Het station van Herstal werd geopend op 1 mei 1865 door de Compagnie du chemin de fer Liégeois-Limbourgeois. Het is een onderdeel van Lijn 34, oorspronkelijk vertrekkend van Hasselt en later doorgetrokken naar Luik. Deze lijn bediende de FN, Acec, de suikerfabriek van Liers en de mijnen van Milmort, Bonne Espérance, Grande et Petite Bacnure. Het is een van de nog drie bestaande stations in de stad Herstal, samen met Milmort en Liers. Tijdens de gouden eeuw van FN Herstal passeerden hier duizenden arbeiders.

In 1913 bouwde de Belgische staat het bakstenen reizigersgebouw dat we hier zien. Het heeft een eclectische stijl, met een rode bakstenen gevel versierd met ashlar-elementen (= regelmatig, meestal rechthoekig gekapte natuurstenen), hardstenen basis en banden en gele bakstenen banden en friezen.

Het reizigersgebouw is geklasseerd als Waals erfgoedmonument. In 2016 werd het eigendom van de Régie communale autonome immobilière de Herstal Urbeo1 (via een erfpachtcontract van 50 jaar), die een renovatieproject uitvoerde met de hulp van architecten Pierre Maes et Associés. Het is nu een gemeenschapscentrum en herbergt sinds 2021 diensten voor gezinsplanning.

Het project kostte 1,6 miljoen waarvan 640.000 € werd betaald door FEDER (Fonds Européen de Développement Régional of EFRO, Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) en 800.000 € door de Waalse Gemeenschap.

We keren terug naar de Place des Demoiselles en gaan daar rechts het betonnen wandelpad op.

Een landschapstuin op de ruïnes van een steenkoolmijn

Langs het station heeft de stad een landschapstuin aangelegd waar tot in 1968 de steenkoolmijn ‘Belle Vue – Bien Venue’ actief was. Je moet goed opletten om na een honderdtal meters links tussen de struiken, op zo’n vier meter van de weg een betonnen blok te zien.

Alle moderne mijnen hadden een hoofdschacht en een luchtafvoerschacht. De lucht, die werd gebruikt om de galerijen en de mijnvloer te ventileren, werd aangezogen en uitgeblazen door ventilatoren en via een circuit van open en gesloten deuren naar elke hoek van de mijn gebracht. Het doel van de ventilatie was om frisse lucht naar de plaats te brengen waar de mijnwerkers werkten en ook om de lucht te verwijderen die vervuild was met CO2 en mijngas, dat in verschillende hoeveelheden vrijkwam uit de kolenlagen, afhankelijk van het type kolenwinning.

Op deze betonnen plaat staat de naam van de mijn vermeld, het concessienummer, de diepte van de schacht en het jaartal van de stopzetting van de ondergrondse activiteiten.

Hier bevonden zich de schachten en de gebouwen van de SA du Charbonnage de Belle-Vue et Bien-Venue. Maatschappij werd opgericht op 23 april 1887 en op 2 mei 1930 door Hasard overgenomen dat al mijnzetels bezat in Cheratte en Fléron. In 1913 bedroeg de jaarproductie 40.558 ton steenkool en werkten er 296 mensen. De mijn sloot op 4 februari 1968.

Het terrein van de mijn waar de gebouwen stonden, wordt ‘paire’ genoemd, een schacht is een ‘bure’ en wanneer de bure wordt afgesloten zoals we hier zien, spreken we van een ‘tombe’ (graf).

1 Urbeo is de vrij recente 'vastgoedpoot' van de stad, een aanspreekpunt voor investeerders, een ontwikkelaar van vastgoedprojecten en een efficiënt en flexibel instrument om ambitieuze stadsontwikkelingsprojecten tot een goed einde te brengen.

Jan Rymenams