Vestingstad Schoonhoven

Op dit punt zie veel kenmerken van de oude vestingstad van Schoonhoven.

Schoonhoven was eeuwenlang de sleutel tot Holland; de rijkste provincie van de republiek kon vanuit het zuiden alleen bereikt worden over de Lek en door de stad Schoonhoven: Veerpoort in, andere poorten uit. Om die reden is de stad meermalen belegerd geweest. Soms met succes, maar meestal niet.

In 1300 kreeg Schoonhoven van Graaf Jan II het recht zich te “vesten […]ende vaste maken soe wair dat si willen […]”. De middeleeuwse gracht en de stadsmuur uit die tijd zijn nog steeds in zijn geheel herkenbaar aanwezig om het centrum van de oude stad. De Oude Singel, Albrecht Beylinggracht en Zevender achter het Springerpark zijn de restanten van de middeleeuwse stadsgracht. Slechts langs de Weergang (voorheen Kloosterwal) is een deel van de middeleeuwse stadsmuur gerestaureerd en bovengronds te zien. In het plaveisel van de aangrenzende straten is de middeleeuwse muur met muurtorens telkens opgenomen: Havenstraatsewal, Jacoba van Beierenstraat en Weergang alias Kloosterwal. Aan de Oude Haven is de plaats van de middeleeuwse ‘Haven(water)poort’ teruggebracht.
De 16de- en 17de-eeuwse verdedigingswerken liggen om deze middeleeuwse gracht heen. Ze kenmerken zich door wallen en bastions. De contour daarvan is nog duidelijk herkenbaar en grotendeels te ‘bewandelen’. De Grote Gracht en het fraaie Springerpark aan de Noordzijde zijn de bekendste onderdelen, evenals het bastion aan de Wal, met daarop de RK kerk en begraafplaats. Verderop aan de oostzijde ligt langs de Wal het bastion met daarop de Algemene Begraafplaats en het cultureel centrum ‘Het Bastion’. Aan de westzijde is de contour nog compleet aanwezig in Groene Singel, Spoorsingel en Oude Singel. De bastions zijn hier echter geëgaliseerd. Bij de nieuwbouw van appartementencomplex ‘De Waterhof’ is de oude structuur van de stadsgracht door uitgraven weer zichtbaar gemaakt.
De 19e en 20e eeuwse ‘verdedigingswerken’ van de stad bestaan uit een aantal gebouwen. Het complex waarin het Nederlands Zilvermuseum is gehuisvest is de voormalige Havenkazerne uit 1862. Het bijbehorende Dienstencentrum uit 1875 aan het Doelenplein was ooit officiersmess en kantine. Aan de Wal staat gebouw ‘Het Bastion’, de voormalige kanonnenloods, en ligt het exercitieterrein, welke ook in de 20ste eeuw militair dienst deden.

routeburo