geopad 083- Omgeving Egelmeer

Door de wandeling leren we het Egelmeer en omgeving kennen als een afwisselend natuurrijk landschap met over het algemeen tamelijk kleinschalig reliëf. Behalve de intimiteit van een gevarieerde en al vrij oude bosvegetatie zien we stukken cultuurland en een ven.

Er wordt gebruik gemaakt van vrijwel dezelfde route die het Instituut voor Natuureducatie (IVN) adviseert daar te lopen. De wandeling begint bij station Veenendaal West. Enkele delen van het tracé zijn rijwielpaden. Het oostelijk deel van het traject door het landelijk gebied kan in natte perioden hier en daar modderig zijn.

1. Vanuit het station lopen we eerst door de nog jonge Dichtersbuurt en volgen enige tijd een (fiets)pad. Dat loopt in dezelfde richting als de voormalige strookvormige kavels van het vroegere agrarisch gebied. Het pad kruist achtereenvolgens de Dichters- en Van Veldekelaan. Na ruim tweehonderd meter bereiken we een dwars op de voormalige kavelrichting aangelegde, brede groenstrook. Aan de rand daarvan gaan we rechtsaf.

2. De route volgt daarna honderden meters ver het tracé van een dwarsverbinding uit de tijd dat deze omgeving nog landelijk gebied was. Daaraan herinnert het boerderijtje Berkenstein. Daar knikt de voormalige landweg naar links en 50 meter verderop naar rechts. We moeten er direct de Vondellaan oversteken om het voormalige landweggetje te blijven volgen. Even later wordt daarvoor nog de Nijhofflaan gekruist. De dwarsverbinding brengt ons naar een T-kruising met een landweg, waar we linksaf slaan. De landweg volgt nu de strookvormige kavels en ligt slechts ten dele in de bebouwde kom. Langs de weg bleef nog een oude houtsingel bewaard.

3. Al vrij snel bereiken we dan het boerenland. Hier gaat de landweg voorbij een sauna over in een onverhard pad dat verderop smaller wordt. Intussen is een afwisseling te zien van agrarisch cultuurland en bospercelen. Voorbij het eerste rechts van de weg gelegen onbebouwde bosperceel gaan we bij een kruising rechtsaf.

4 De wandelroute volgt nu enkele honderden meters lang een bochtige zandweg. We zijn dan terechtgekomen in een gebied waar in de nu tienduizend jaar achter ons liggende laatste ijstijd koude winden zand afzetten. Het oppervlak van deze windzanden vertoont lage welvingen en kleine ruggen of heuvels. De ligging van de ruggetjes doet vermoeden dat vooral zuidwestelijke winden verantwoordelijk waren voor hun ontstaan. Na de laatste ijstijd leidde een oppervlakkige uitloging van de windzanden op enkele decimeters diepte tot de vorming van dichte donkere banken van ijzer- en humusverbindingen. Het type bodem dat op deze wijze ontstond wordt podzol genoemd. Na grootschalige ontbossingen door de mens boden de donkere banken van de podzolen een zekere bescherming tegen wind- en watererosie. Wanneer de podzolen door afplaggen verdwenen werd deze erosie echter pas goed mogelijk. Er ontstond dan een grillig reliëf met klifjes en geultjes. Bij droogte zijn de paden er op plekken waar de podzolen werden overstoven of verdwenen al gauw mul, Dat komt omdat het zand nauwelijks water vasthoudt en gemakkelijk kan verstuiven.
Vlak bij het punt waar rechts de Slaperdijk van de Gelderse Vallei eindigt, gaan we links een andere zandweg in om nader kennis te maken met de windvormingen. We lopen dan eerst door een bos- en heideterrein waar links een laagte door een klifje wordt omringd. Verderop buigt de zandweg naar rechts. Dan komen we in het bos dat de laagte van het Egelmeer aan de noordwestkant flankeert en markeert.

5. De weg komt uit op een Y-kruising waar we linksaf slaan. Even later trekt rechts een markante kleine heuvelpartij de aandacht. Hier gaan we opnieuw linksaf en volgen een deels bochtige weg langs het verdroogde Egelmeer (E). Daar staan een bankje en een informatiepaneel.

6. Even verderop gaan we linksaf een bosgebied verkennen, waar de zandruggen uit de laatste ijstijd enigermate door verstuivingen werden verminkt. De route volgt het pad tot het bij een T-kruising eindigt. Het geopad leidt ons rechts naar een andere T-kruising, waar we linksaf slaan. Even later gaan we op een volgende kruising weer rechtsaf, wat enkele honderden meters verderop wordt herhaald. Daarna zijn twee ruggetjes te zien op de flanken waarvan klifjes en geultjes werden gevormd. Achter het tweede ruggetje gaan we op een scheve T-kruising scherp linksaf. Niet lang daarna slaat het geopad op een volgende scheve T-kruising weer rechtsaf. Onze route keert dan terug naar de bochtige weg die we eerder voor de verkenning van het reliëfrijke bosgedeelte verlieten. Die weg gaan we daarna links weer volgen. Al snel gaat het geopad nog eens linksaf (P).

7. Enkele honderden meters verderop verlaten we de weg weer door rechtdoor te blijven lopen. Na het passeren van wat cultuurland verkennen we nog een ander reliëfrijk bosgedeelte met door recente verstuivingen veranderde windvormingen uit de laatste ijstijd. In het bos wordt een bochtig pad gevolgd, dat uitkomt op een driesprong. Daar gaan we linksaf. Even later wacht ons een kruising, waar schuin rechts een pad door een vrijwel vlak bosgedeelte de mogelijkheid biedt terug te keren naar de bewoonde wereld.

8. Hier volgen we eerst een door houtsingels geflankeerde, lokaal soms modderige weg van het landelijk gebied. Deze brengt ons tussen twee grote strookvormige kavels terug naar de bebouwde kom van Veenendaal. Daar komt de weg uit op de oude Dijkstraat, waarvan de bebouwing deels herinnert aan haar landelijk verleden. Op de T-kruising met de Dijkstraat slaan we linksaf om even later rechts via het fietspad Valreep de terugtocht naar het station Veenendaal West voort te zetten.

9 Het pad leidt ons naar een De Reede gedoopte, bochtige hoofdontsluiting van de rivieren- en schepenbuurt. Na het kruisen daarvan kunnen we via paden die in dezelfde richting lopen, en vrijwel in elkaars verlengde liggen, terug naar de spoorlijn. Daar gaan we linksaf om bij station Veenendaal West te komen. Dat is ook mogelijk via de ontsluitingsweg De Reede die we al eerder kruisten.