Langbroekerwetering

Het meeste water in de Langbroekerwetering is regenwater, afkomstig van de Utrechtse Heuvelrug. Via sloten en weteringen stroomt het water naar de Langbroekerwetering. Een deel stroomt ondergronds en komt ten noorden van dit afwateringskanaal naar boven. Dit in diepe zandlagen gefilterde kwelwater is heel schoon, voedselarm en uitermate geschikt voor planten en dieren. Als regen lang uitblijft, vallen de sloten ten noorden van de Gooyerwetering droog. Voor het gebied ten zuiden van de Gooyerwetering kan water uit de Kromme Rijn ingelaten worden via de Melkwegwetering bij Wijk bij Duurstede en de Cothergrift. Bij hevige regenval gebeurt het omgekeerde. Dan wordt het overtollige water via deze route naar de Kromme Rijn afgevoerd. 

Door de enorme bevolkingstoename tussen de 11e en 13e eeuw werden er op grote schaal ontginningsprojecten rondom Langbroek gestart. Ook de machthebbers van het Sticht Utrecht zagen hiervan de noodzaak en voordelen. Eén van de te cultiveren gebieden was (het) Langbroek. Langbroek, onderaan de Utrechtse heuvelrug, was een moerassig gebied op de aangeslibde rivierklei van de Rijn. Om dit gebied te ontginnen waren er twee problemen. Het moeras had geen afwatering en het gebied werd door de jaarlijkse overstroming van de Rijn steeds weer gevuld. Daarom werd de Kromme Rijn in 1122 afgesloten. En nadat de waterstromen omgeleid waren, kon er begonnen worden met de drainage van Langbroek. Hiervoor werd gefaseerd een wetering gegraven tussen Overlangbroek en Odijk. De Langbroekerwetering deelt het land in tweeën. Dwars daarop groef men de kavelsloten. Parallel aan de Cotherweg werden aan weerszijden van de Langbroekerwetering langgerekte kavels uitgezet, die breed genoeg waren voor een boerderij. De kavels waren vaak begrensd door knotbomen of houtsingels.

De bisschop van Utrecht had na 1122 de percelen (copes) verkocht. De afnemers van deze gronden (copers) werden in de overeenkomst wel verplicht tot het betalen van 'tienden'. Tevens behield de bisschop de jurisdictie binnen dit gebied. Hij meende dit te kunnen doen op grond van zijn algemene aanspraak op het onontgonnen gebied. Het Utrechtse Domkapittel deelde de mening van de bisschop niet. Reden was dat er al oudere rechten lagen op omliggende domeinen met Doorn als spil, waar de proosdij al in de 9e eeuw het recht van vruchtgebruik had verkregen. Als het land ontgonnen was, moesten de gebieden dus onder het Domkapittel vallen. In 1126 geeft bisschop Godebold zijn ongelijk toe en vervallen de contracten aan het Domkapittel. De domproost neemt de leiding van de ontginning na 1126 over. 

Het nieuwe gebied was in trek. Langs de wetering werden diverse adellijke huizen en woontorens gebouwd. Het bouwen van versterkingen werd gestimuleerd door de bestuurders van het Sticht. Mogelijk vond men dat er met het dempen van het moeras aan de oostzijde van hun gebied een natuurlijke verdedigingswal was weggevallen. Mensen met middelen mochten een versterking (woontoren) bouwen en werden tot ridder geslagen.

Kenmerkend voor dit gebied zijn kleine landschapselementen als struwelen (struikgewas), bosschages, hakhoutcomplexen, poelen en natuurlijk boomgaarden met hoogstamfruit.

Reacties Statistieken

| | Publiek