Historische hoeve Ten Daele

Meulebekesteenweg nr. 15. Historische hoeve z.g. "Ten Daele", voormalig pachtgoed van de Sint-Salvatorsabdij van Ename. Deze abdij krijgt in 1186 het patronaatsrecht over Oostrozebeke en is eigenaar van de dorpskom. Na de Franse Revolutie komt het goed in handen van de familie van Outryve d'Ydewalle. Op de linkerpijler van de inrijpoort zit een gevelsteen met datum "1773", de hoevegebouwen gaan terug tot 1780. De site staat op een figuratieve kaart van 1639 aangeduid als "'t goet ten dale" en paalt vlak aan een meander van de Mandel. Op de Ferrariskaart (1770-1778) vermeld als "Cense Eenaeme", de Mandel is nu rechtgetrokken met ten zuiden van de rivier restanten van de oude meander. Op het primitief kadasterplan (ca. 1830) staan het woonhuis, schuur en stallingen getekend. Na de aanleg van de steenweg ca. 1865 wordt volgens het kadaster het bakhuis opgetrokken, de oostelijke meanderarm verdwijnt. Ca. 1949 wordt nog een hangar toegevoegd en in de jaren 1960 een nieuw woonhuis bijgebouwd. Op de Ferrariskaart ligt aan de overkant van de weg de z.g. "Mote daer plaegt 't pachthof Eename te staan, met gragten tot in de Mandere", hier zou volgens de overlevering een kasteel hebben gestaan. De omwalling van de motte is nog te zien op het primitief kadasterplan en op de mutatieschets van 1865. Een document van 1636 heeft het over visvergunningen met "hiltgeweren". Dit zijn dammen, soms in de Mandel zelf maar meestal aan de monding van de grachten of oude meanderresten opgesteld, waarin fuiken (hilten) worden geplaatst. Dergelijke hiltgeweren stonden o.m. in de grachten van het pachtgoed Ename en langs de motte, maar kwamen ook elders in Oostrozebeke voor. Hoeve met losstaande bestanddelen gelegen rond een deels onverhard, deels gebetonneerd erf. De site is toegankelijk via een inrijpoort bestaande uit twee brede, witbeschilderde bakstenen pijlers onder ezelsrug en met een sierlijk, smeedijzeren hekken. In de rechterpijler steekt een betralied kapelletje. Woonhuis ten noorden van het erf, uit einde 18de-begin 19de eeuw, eventueel ca. 1780, nu in gebruik als opslagruimte. Verankerde baksteenbouw, witbeschilderd boven een gepekte plint en onder zadeldak (eternietplaten, Vlaamse en mechanische pannen). Vlechtingen aan de oostelijke eindgevel. Gedeeltelijk bewaard schrijnwerk. Het voormalige woonhuis is bouwfysisch in slechte staat. Interieur met opkamer en enkele brede schouwen met houten schouwbalk rustend op bakstenen schouwwangen. Gedeeltelijk bewaarde plafondbepleistering met lijstwerk. De 19de-eeuwse schuur, wagenhuis en stallingen liggen ten westen en ten zuiden van het erf. Verankerde baksteenbouw onder zadeldaken (Vlaamse en mechanische pannen). Het bakhuisje staat in de noordwesthoek van het terrein. Achter het oude woonhuis ligt nog een restant van de vroegere meander. Achter het de hoeve bevindt zich een solitaire, opgaande haagbeuk met een stamomtrek van 135 cm, daterend van vóór 1927. KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN, 207: Mutatieschetsen, Oostrozebeke, 1865/53, 1949/38. RIJKSARCHIEF KORTRIJK, Fonds de Plotho, nr. 403: Figuratieve kaart van de Mandel van aan de Kalbergmolen tot Ingelmunster, in Lantbouck vanden lande ende baronnie van Ingelmunstre, Vijve Sint-Eloy appendentie ende depententien..., 1639. VANDEPUTTE G., Roosebeke up de Mandere, in De Roede van Tielt, jg. 9, nr. 1, 1978, p. 22-23. VAN KEIRSBILCK M., Bouwstenen voor een Geschiedenis van Oostrozebeke, onuitg., 1985, p. 9, 11, 80. ZWAENEPOEL A., Inventarisatie van traditionele, solitaire bomen als leidraad voor natuur- en landschapsbehoud en –herstel in West-Vlaanderen, Wvi, in opdracht van de provincie West-Vlaanderen, 2005, p. 104.

Onroerend Erfgoed Vlaanderen