Bregenz

De hoofdstad van Vorarlberg, Bregenz (398 m; 27.000 inw.), ligt neergevleid tussen de oevers van de Bodensee en de Pfander, een berg die hoog boven net meer oprijst. In de Romeinse tijd bestond de stad al onder de naam Brigantium. Vanwege de ligging, deels in de vlakte, deels op de berghelling, spreekt men van een Unterstadt en een Oberstadt. In de ruime Unterstadt bruist het leven, terwijl de kleine Oberstadt de verstilde middeleeuwse kern bewaart. De Unterstadt en de Oberstadt In de benedenstad liggen het sta­tion en de drukke verkeerswegen, de grotere woonwijken en winkelstraten. Langs de Bodensee vinden we de Seeanlagen, een 8 km lange oeverstrook die nauwelijks meer door het verkeer wordt aangeraakt. Daar legt de veerboot aan en er zijn stranden, jachthavens, sportvelden, campings, het casino en de promenade. Hier ligt ook de Seebühne, het podium voor het Spiel auf dem See, dat het middelpunt vormt van de wereldberoemde Bregenzer Festspiele, een groots evenement voor de liefhebbers van klassieke muziek. Aan de Seeanlagen bevindt zich ook het herbouwde klooster Mehrerau met de romaanse fundamenten en gewelven van het klooster dat in 1097 werd gesticht en van de graven van Bregenz grote delen van het Bregenzerwald in beheer had gekregen.
In de Unterstadt zijn de volgende bezienswaardigheden te vinden:

Theater am Kornmarkt
In 1838 gebouwd als graanpakhuis, maar in de beginjaren van de Bregenzer Festspiele in gebruik genomen als schouwburg.

Vorarlberger Landesmuseum
Dit museum belicht de cultuurgeschiedenis van het land, van het Stenen Tijdperk tot heden: archeologische vondsten, smeedkunst en wapens, klederdrachten, Vlaamse gobelins en borduursels, houtsnijwerk, meubels en schilderijen (onder andere van Wolf Huber, maar ook van de bekende Vorarlberger schilderes Angelica Kauffmann, die bevriend was met Herder en Goethe).

Rathaus
Net als het Theater van oorsprong een graanpakhuis. Gebouwd in 1685, maar al vrij spoedig in gebruik genomen door de stadsambtenaren. In 1898 is de gevel met het torentje in renaissancestijl tot stand gekomen.

Seekapelle
Met zijn achthoekige toren en bezienswaardig renaissancealtaar uit het eind van de 17e eeuw. De Seekapelle is gebouwd boven de graven van de Zwitserse krijgers die bij de Appenzeller Krieg in 1408 Bregenz wilden innemen, maar de stad niet levend verlieten.

Stadspoort
Met aan de buitenzijde een kopie van de Keltisch-Romeinse Eponastein met de paardengodin (het origineel bevindt zich in het Landesmuseum). Binnen in de poort zijn de wapenschilden van de graven van Bregenz en de graven van Montfort te zien.

Martinsturm
Aan de Martinsplatz staat de stoere romaanse burcht met de vroegbarokke Martinstoren en zijn huiskapel, de Martinskapel. In latere tijden werd de toren voorzien van een barokke muts (de grootste Zwiebelturm van Oostenrijk). Het interieur van de kapel bevat een cyclus van 14e-eeuwse romaanse fresco's. In de toren bevindt zich het Vorarlberger Militarmuseum.

Altes Rathaus
Aan de Eponastrasse. Een schitterend vakwerkgebouw uit 1662.

Ehre-Guta Platz
Op dit sfeervolle plein staat de beroemde minnezanger Hugo van Montfort vereeuwigd boven een fontein. De fontein wordt op Aswoensdag druk bezocht door de carnavalsnarren die er volgens oude traditie hun lege geldbuidels komen wassen en op rijm een ironische beschouwing ten beste geven over het voorbije jaar.

Deuringschlösschen
Is een klein kasteeltje (1680), eertijds bewoond door de Freiherrn von Deuring, die de stad bestuurden.

St. Galluskerk
Op een andere heuvel, dicht bij de Martinstoren (de steile Meissnerstiege leidt van de Ehre-Guta Platz naar beneden) staat de parochiekerk St. Gallus, die al in 1097 werd vermeld. De kerk is herhaaldelijk door brand verwoest, maar werd telkens gerestaureerd. De kerktoren, van oorsprong romaans, werd in gotische stijl herbouwd (exterieur) en kreeg nog later zijn barokke bovenbouw met het markante zadeldak. Het interieur toont rococoversieringen.
Op het plein voor de kerk is de stad goed te overzien. In de oude stadswal die het plein begrenst is rechts de 16e-eeuwse Beckenturm opgenomen (waarin bakkers te schande gezet werden als zij hun klanten tekort hadden gedaan door te kleine broden te leveren).

De Pfanderbahn
In het noordoostelijk deel van Bregenz bevindt zich het benedenstation van de Pfanderzweefbaan. De top van de Pfander is ook per auto bereikbaar vanuit het ten noorden van Bregenz gelegen dorp Lochau, of te voet in anderhalf uur. Het panorama op de top omvat een groot deel van de Bodensee, de Allgauer Alpen, het Bregenzerwald. de alpentoppen van Vorarl­berg, het Zwitserse Graubünden en het Rijndal met op de achtergrond het Santisgebied (eveneens Zwitsers). Omstreeks 21 maart en 21 september gaat de zon in het verlengde van het meer onder. Dit trekt veel bezoekers naar de Pfander en de Santis. Op de top, uitgangspunt voor een aantal wandelingen, bevindt zich een wildpark (met roofvogelshow, 'Waldlehrpfad' en speeltuin) en staan een aantal hotels met restaurants; on­der andere Pfanderrestaurant en de Gaststatte Schwedenschanze. De naam van de laatste herinnert aan de Schanze (schans), die in 1639 gebouwd werd tegen de oprukkende Zweden. De 1200 man troepen konden niet verhinderen dat de schans in 1647 door de Zweden werd genomen en de stad geplunderd. Associaties met de plunderende Zweden heeft ook de Gebhardsberg zuidelijk boven de stad. Op deze rotsklomp stond eertijds de burcht van de graven van Bregenz. Hij werd in 1647 door de Zweden totaal verwoest, op het oude, van oorsprong romaanse kapelletje na. De legende wil dat St. Gebhard, de schutspatroon van Vorarlberg, hier als zoon van de graaf van Bregenz werd geboren. Op zijn voorspraak bij God de Vader zou het kapelletje door de plunderende en alles verwoestende Zweden gespaard gebleven zijn. Het ligt voor de hand dat de kapel een druk bezocht bedevaartsoord werd. Op hoogtijdagen (bijvoorbeeld op 27 aug. als de naamgenoten van Gebhard toestromen) kan de kapel het aantal bedevaartgangers niet meer bergen, zodat de mis op het gazon gecelebreerd moet worden. En omdat ook bedevaartgangers gevoed en gelaafd moeten worden, staan er nu binnen de burchtruïne rondom de kapel de gebouwen van een groot restaurant. Vanaf het terras is het uitzicht bijna net zo mooi als vanaf de Pfander. En net als op de Pfander is er een natuurwandelroute uitgezet.

janssem