Smidt Van Gelder

De Belle Epoque woning van de hand van de gekende architect Jozef Hertogs ( 1861-1930) ligt aan de vroegere Boulevard Leopold (Quartier Leopold), de huidige Belgielei 91 te Antwerpen. Pieter Smidt van Gelder kocht deze in 1937 van de erfgenamen van de Antwerpse bankier en zakenman Thijs Eduard, om er zijn collectie in onder te brengen. De fraaie belle Epoque woning is nog een der laatste getuigen van de glorie uit deze periode aan de Belgielei. Bijna alle architecturale creaties van het Historisme, Eclectisme en Art Nouveau zijn grotendeels verdwenen en moesten plaats maken voor moderne burelen en appartementsgebouwen.

In de loop van de dertiger jaren van vorige eeuw, besloot de Nederlander Pieter Smidt van Gelder, rentenier en kunstverzamelaar, om zijn vaderland definitief te verlaten, hij was toen ongeveer zestig jaar oud. Hij overwoog aanvankelijk om zich in Zwitserland te vestigen, waar zijn familie een buitenverblijf bezat en hij deed ook elders wat prospectie, ondermeer te Brussel. Zijn probleem was niet eenvoudig. Hij zocht niet zomaar een huis, maar ook een waardig onderkomen voor zijn omvangrijke verzamelingen. Deze waren tot dan toe grotendeels opgeslagen in de oude pakhuizen van het familiebedrijf te Amsterdam. Via kennissen leerde Smidt het luxueuze Hotel Thijs kennen, aan de Antwerpse Belgiëlei. Hij vertelde later graag, dat hij deze imposante meesterwoning op staande voet heeft aangekocht, in een echte coup de foudre. Nooit had hij een huis gezien dat zo perfect beantwoordde aan zijn wensdroom: een comfortabele woonst voor zichzelf, gecombineerd met de ruimtelijke mogelijkheid om er een privé-museum in te richten. Stilistisch en inhoudelijk sloot het uitzonderlijke Belle Epoquegebouw bovendien naadloos aan bij de collecties die er zouden worden ondergebracht. De combinatie van beide elementen stond bijgevolg garant voor een grote toegevoegde waarde. Pieter Smidt van Gelder verhuisde in 1937 definitief naar Antwerpen, zijn immense kunstverzameling zou hem later volgen per schip.

De verzamelaar aardde vlug en goed in zijn nieuwe stad. Na enkele jaren deed hij dan ook het nodige om de Belgische nationaliteit te verwerven. In 1949 startte de collectioneur bovendien onderhandelingen met burgemeester Lode Craeybeckx over een mogelijke schenking van het gebouw en zijn verzamelingen aan de Stad Antwerpen. Op 11 maart 1950 kon het nieuwe Stedelijk Museum Smidt van Gelder zijn deuren openen het grote publiek. Zolang Smidt leefde, behelsde de schenking enkel het gebouw en de inhoud van het privé-museum. Maar, wanneer in 1956 de verzamelaar op bijna tachtigjarige leeftijd overleed, mocht ook de inboedel van zijn woonvertrekken aan het museumpatrimonium worden toegevoegd, zodat dit nog verdubbelde in omvang.

In het bureau van de mecenas werden enkele ingelijste spreuken teruggevonden, die ons zijn drijfveren bij het collectioneren wat beter leren kennen.

De eerste spreuk verwoordt wat het uiteindelijke doel zou moeten zijn van elke volgehouden verzamelactiviteit, namelijk The buyer of antiques cannot be classed with the man who squanders his money on luxuries. He is a man whose action will tend to enrich the future art treasures of the nation.
Hiermee wordt duidelijk dat Smidt altijd een publieke bestemming voor ogen gehad heeft voor zijn verzamelingen. Dat dit zich uiteindelijk in Antwerpen concretiseerde zal velen, zowel in Vlaanderen als in Nederland, wel blijven verbazen. Volgens de verzamelaar was dit uitsluitend het gevolg van de onverhoopte ruimtelijke mogelijkheden die het Hotel Thijs hem bood. Zijn royale geste werd in ieder geval, zowel op nationaal als op stedelijk vlak, naar waarde geschat.
Op voordracht van de bevoegde ministers, bekwam hij het ereteken van Commandeur in de Kroonorde en dat van Commandeur in de Leopoldsorde. In 1954 werd Pieter Smidt van Gelder bovendien door Koning Boudewijn in de adelstand verheven, en dit met de persoonlijke titel van Ridder.
Het Stadsbestuur liet zich natuurlijk ook niet onbetuigd. Naast de gepaste plechtigheden bij de overdrac

Brackie