Kruiskalsijdemolen

* Site van de zogenaamde "Kruiskalsydemolen" met molenromp, molenaarswoning en molenerf. De molenromp is beschermd als monument bij M.B. van 04.04.1995 en de onmiddellijke omgeving als dorpsgezicht ingevolge hetzelfde M.B. Eerste helft 17de eeuw: bouw van een houten staakmolen. Hoelang deze houten staakmolen in werking blijft, is niet zeker: op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1843) is namelijk enkel een molenterp aangeduid, terwijl op de kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) opnieuw een molen voorkomt. Ca. 1871: I. de Backer bouwt ter vervanging van de houten "Kruisvaartmolen" een nieuwe stenen stellingmolen. 17 oktober 1914: de molen wordt door het Belgische leger gedeeltelijk opgeblazen, waarbij de wieken en de stelling worden vernield. Na de eerste Wereldoorlog: de molen wordt afgeknot tot aan de vroegere stelling (ca. 12 m) en de molenkuip wordt ingericht als een mechanische maalderij. Om de aandrijving van de mechanische maalderij te herbergen wordt tegen de molenromp een bijgebouwtje onder zadeldak aangebouwd. Begin jaren 1970: de mechanische maalderij wordt stilgelegd. Molenromp. Geelbakstenen (22 x 10,5 x 6 cm) romp van een voormalige stellingmolen op een molenberg afgezet met bakstenen muurtje en toegankelijk via dito trapje. Rondbogige poorttoegang met dubbele vleugeldeur en waaiervormig bovenlicht. Voorts rondbogige muuropeningen met bewaard houtwerk. Aangebouwd roodbakstenen volume onder zadeldak (Vlaamse pannen) met rechthoekige vensteropeningen en schuifpoort.Inrichting: twee maalstenen (afkomstig van de "Hovaeremolen" te Koekelare), haverpletter en bonenbreker. Riemaandrijving d.m.v. semi-dieselmotor van 1938 (merk Claeys, 25/30 pk, 300 t.p.m.) Molenerf: molenaarswoning en bakstenen nutsgebouwen U-vormig rondom gekasseid erf opgesteld en toegankelijk via roodgeschilderd metalen hek. Evenwijdig met de straat, deels witgeschilderde roodbakstenen molenaarswoning van anderhalve bouwlaag en vijf traveeën met rechts aansluitend nutsgebouw (cf. schuifpoort) onder doorlopend pannen zadeldak (Vlaamse pannen). Met uitzondering van de begane grond, getoogde muuropeningen met bewaard houtwerk (o.m. T-ramen). Erfgevelzijde met bewaarde gootlijst op klossen en laadvenster toegankelijk via houten trap ter hoogte van het nutsgebouw. Haaks op de molenaarswoning, laag nutsgebouw met rechthoekige muuropeningen (betonlateien). Voorts: stal- en schuurvolume onder zadeldak (mechanische pannen). AFDELING ROHM WEST-VLAANDEREN, Cel Monumenten en Landschappen, Archief nr. 628.DEVLIEGER L., Molens in West-Vlaanderen, in Kunstpatrimonium in West-Vlaanderen, Deel 9, Tielt, 1984, p. 198-199.VANDENBUSSCHE L., Leke en zijn verleden, Zingem,1978, p. 249-253.

Onroerend Erfgoed Vlaanderen