Iepen of Olmen

Iepen of olmen zijn loofbomen die tot 40 m hoog kunnen worden. Ze hebben een mooie, brede en gewelfde kroon. Kenmerkend aan het blad is de asymmetrische bladvorm: de bladvoet loopt aan één kant van het blad langs de bladsteel verder door.

Hier staan vijf iepen centraal op het plein, maar tot zo'n eeuw geleden bepaalden iepen het landschapsbeeld in de Lage Landen. Miljoenen bomen groeiden er langs wegen en dijken, rond boerderijen, op forten en stadswallen en in dorpen en steden. Sinds eeuwen is de iep stadsboom nummer één. Grote iepen hadden regelmatig ook een sociale functie, vaak waren iepen bijvoorbeeld 'gerichtsbomen'. Bij gebrek aan rechtbanken sprak men toen recht onder een boom, de gerichtsboom. Lang werd in het gerechtsarrondissement Luik de laagste vorm van lokale gerechtsafdelingen 'les tribuneaux d'ormes' genoemd (iepenrechtbanken).

Verschillende stedennamen verwijzen dan ook naar de iep. Denk maar aan het Nederlandse Ulft, het Vlaamse Ieper, het Duitse Ulm... Maar dé iepenstad is Amsterdam, meer dan 75.000 iepen domineren daar het stadszicht.

Veruit het opvallendste kenmerk aan de iep is de zogenaamde spring snow. Elk jaar produceren de iepen zaden nog voor ze in blad komen te staan. En dat doen ze massaal. Een enorme hoeveelheid vruchtjes vallen rond half mei van de bomen. In Amsterdam bestaat er dan ook een heus spring snow festival. De groendienst van Aalst heeft hier tijdens die periode heel wat werk om de zaden te verwijderen. Ze hopen zich tientallen centimeters hoog op in de portieken aan de overkant.

Helaas maakt dit de bomen ook extra kwetsbaar. Ze putten zich namelijk uit voor deze ongelooflijke zaadproductie. En dat voor het groeiseizoen: de bomen staat dan nog niet in blad, en produceren nog geen energie. Deze kwetsbaarheid werd de iep dan ook zo goed als fataal.

De iepenziekte is een schimmel die overgedragen wordt door een kever (de iepenspintkever). Deze schimmel zorgt ervoor dat de houtvaten verstoppen, waardoor de boom geen sap meer doorheen de stam kan transporteren. De iepenziekte verspreidde zich vanaf 1919 vanuit de Lage Landen over de vier continenten en richtte een ongekende ravage aan. Een tweede ziektegolf kwam er in de jaren 70, en wat nog restte van het bestand werd vervolgens in de jaren 90 zo goed als allemaal aangetast.
Intussen heeft men cultivars die iets beter bestand zijn tegen de ziekte en behandelt men sommige bomen ook met een (tamelijk prijzige) vorm van inenting.

Ook wordt de aanplant van uit zaad opgekweekte fladderiepen aanbevolen. Uit zaad opgekweekte bomen hebben een grotere genetische variatie dan de klonen (die gewoonlijk worden geplant), waardoor de kans stijgt dat bepaalde exemplaren beter tegen de ziekte opgewassen zijn.

Tot zo'n 100 jaar geleden was de iep bij uitstek een boom tussen de mensen. Zijn bast valt uiteen in dunne stroken en leverde daarom touw. Blad en twijgen waren superieur veevoer. Iepenhout staat bekend om zijn robuustheid, buigzaamheid en waterbestendigheid. Het werd dus veel gebruikt voor scheepsonderdelen, voor wijnvaten, voor klompen, voor borstels, als constructiehout, voor trappen en parket.

Reacties Statistieken

| | Publiek