Decanale kerk Sint-Tillo

Beknopte karakterisering

Typologie:parochiekerken
Stijl: regionalisme, neogotiek
Datering:derde kwart 19de eeuw, vierde kwart 19de eeuw, interbellum, na WO II

Betrokken personen:
Croquison, Pierre Nicolas (Ontwerper)
Vercoutere, Jules (Ontwerper)
Verstraete, Louis (Ontwerper)

Beschrijving

Decanale kerk St.-Tillo Georiënteerde hallenkerk gelegen te midden van plein en omzoomd door struikgewas; N.-transept met gedenkplaat aan de N.-gevel en ten N., Christus aan het kruis onder zadeldakje aan de W.gevel.
Deze vroegneogotische kerk is de enige met St.-Tillo (St.-Hilonius) als patroonheilige; ze is gebouwd van 1852 tot 1855 n.o.v. de Kortrijkse architect P.N. Croquison, onder mecenaat van Baron L.G. de Pélichy cf. gevelsteen in de W.-gevel.
I.l.v. XIV: afbraak van het oorspronkelijk houten kerkje, dat wordt vervangen door een gotische hallenkerk
1468: uitbreiding van de kerk met Z.-beuk. XVI a: herstelling na de beeldenstorm. 1852: afbraak van deze kerk en bouw van de huidige kerk. 1860-1861: oprichting van de toren, uitgesteld omwille van gebrek aan financiële middelen. 1868: bekroning d.m.v. ingesnoerde met spits.
Tussen 1899 .1901: wijziging van het hoofdportaal en plaatsen van nieuw portaal in de N.-zijbeuk, n.o.v. J. Vercoutere (Izegem).
Ca. 1900: aanpassing van drie blinde vensters in het hoofdkoor om ze te voorzien van gebrandschilderd glas.
1902: interieurbeschildering door de gebroeders A. en C. Wybo (Veurne-Doornik); bewaard tot in 1949. Plaatsen van nieuwe glasramen n.o.v. J. Dobbelaere.
1905: herstelling van bedaking. W.O. I: zware beschadiging van de de kerk waarbij o.m. de N.-kruisbeuk vernield wordt.
1921: herstellingen o.l.v. J. Vercoutere (Izegem). 1934-35: herstellingen aan de torenspits. 1938: toevoeging van twee vensters in apsis van de zijbeuken. 1939: grote restauratiewerken o.l.v. L. Verstraete (Izegem), waarbij o.m. de vensters worden hersteld.
Na W.O. II: herstellingswerken o.l.v. zelfde architect.
Hallenkerk met driebeukig schip van vijf trav.; transept met armen van één trav. en rechte sluiting; hoofd- en zijkoren van één rechte trav. en een driezijdige sluiting. Z.-sacristie.
Qua plattegrond en opstand grotendeels aansluitend bij de regionale baksteenarchitectuur, evenwel met uitzondering van de hoge ingebouwde centrale W.-toren .
Donkerrode baksteenbouw met atypisch gebruik van arduin voor o.m. dekplaten, water- en druiplijsten en plint; leien zadeldaken met dakkapellen. Tijdens de verschillende restauraties wordt witte natuursteen als vervangingsmateriaal gebruikt. cf. vensters en hun neogotische tracering.
W.-toren van vier geledingen onder ingesnoerde spits; gemarkeerd door haaks op elkaar geplaatste hoeksteunberen met versnijdingen; geledingen getypeerd door geprofileerde spitsboogvormige muuropeningen, o.m. vensters met neogotisch traceerwerk. Verdiept portaal waarvan het onderste deel werd uitgevoerd in arduin en het bovenste deel in witte natuursteen. Boogveld met natuurstenen beeld van de patroonheilige St.-Tillo van 1861, gebeeldhouwd door Van Aerebdonck (Antwerpen), waarboven gevelsteen met opschrift: "Gilles De Pélichy me fecit".
Trav. van schip en koor geritmeerd door steunberen met versnijdingen en spitsboogvensters in geprofileerde omlijstingen op afzaat. Derde trav. van N.-zijbeuk gemarkeerd door portaal.
Interieur. Portaal onder straalgewelf met centraal mangat. Bepleisterde en nu witbeschilderde hallenkerk met rode accenten (o.m. pijlers), geritmeerd door spitsboogvormige scheibogen op pijlers met schalken; arduinen sokkel en bladkapiteel. Spitse kruisribgewelven voor schip en koor en straalgewelf boven de tweede koortrav. en apsis. Ten Z., boven de kerkmeesterbank korfboog nis met beschildering en tekst in banderol: Ter eere van het H. aanschijn -- tot uitroeying van godslastering en zedelooze klap.
Mobilair. Veelal neogotisch meubilair, vnl. geschonken door de familie Gillès de Pélichy. Kruisweg op doek; acht van de veertien staties geschilderd door L. Vermote (Kortrijk). Drie neogotisch beelden, gesculpteerd door E. Dejonghe (Izegem), stellen respectievelijk H. Hilonius, H. Hart van Maria en O.-L.-Vrouw Onbevlekt Ontvangen voor. Neogotische biechtstoel en koorgestoelte van 1886-1887 en kerkmeesterbank van 1898, n.o.v. J. Soete (Roeselare), en vlg. literatuur uitgevoerd door A. Clarisse.
Orgel van 1926, vervaardigd door Frans Joris en zonen (Ronse), met (her)gebruik van het oude pijpwerk; in 1945 hersteld door J. Anneessens (Menen); van 1989 tot 1992 gerestaureerd door de firma Loncke (Zarren).
Glasramen in koor en zijkoren van 1902, n.o.v. atelier J. Dobbelaere (Brugge) en in het schip door G. Gañlon en C. Vanhevele.

Archief A.M.L.-Brussel, plannenfonds K.C.M.L., provincie West-Vlaanderen, Izegem, Decanale kerk St.-Tillo.
GELDHOF J., Bij het honderdjarig bestaan van de St.-Hiloniuskerk, Izegem, 1855-1955.
MUYLAERT F. (o.l.v.), Kerken in West-Vlaanderen, dl. I, Decanaat Izegem St.-Tillo, s.d., s.l., p. 7-9.
ROOSE-MEIER B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie West-Vlaanderen, Roeselare en Torhout, kanton Izegem, Brussel, 1976-1978, p. 18-22.
ROOSE P., persoonlijke notities.
VANDROMME A., Nadere kennismaking met Pierre N. Croquison. Bouwmeester van onze huidige St.-Tillokerk, in Ten Mandere, nr. 50, 1978, p. 28-36.
VANDROMME A., Izegem vroeger, beeld van een stad, Izegem, 1989, p. 75-91.
Bron: De Gunsch A., Metdepenninghen C. & Vanneste P. met medewerking van Tansens A. 2001: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Roeselare, Kantons Hooglede - Izegem - Lichtervelde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 17N2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: De Gunsch, Ann; Metdepenninghen, Catheline & Vanneste, Pol

[email protected]