Brouwerij Winderickx

In september 1551 richtte Hendrik De Nayer een papierwatermolen op, op een klein stukje land 'een cleyn hoorincxken of crommelken' dat hij van de gemeente verkregen had.
Zijn nakomelingen bouwden op ditzelfde terrein ook een 'camme' of kleine brouwerij naast hun huis, wat later het "Estaminet het Cammeken" werd.

Op 28 maart 1807 kocht Egidius Winderickx, eigenaar van de Esseltmolen (Zevenbronnenstraat te Dworp), de molen van Bartholomeus Vanderkelen, de toemalige eerste schepen van Dworp.
Egidius liet deze lemen molen afbreken in 1814 en verving hem door de huidige watermolen, wat nu een woonhuis is.
Het bouwwerk was klaar in 1816 en was sterk op z'n tijd vooruit. Over de bakstenen 'camme' is niet veel bekend.

De oudste nog bewaarde aantekeningen over bierleveringen dateren van 1838.
Waarschijnlijk was deze 'camme' geïnstalleerd in het stenen drogerijgebouw rechtover de papiermolen. Dit gebouw werd afgebroken in 1975.
In 1845 bouwden men er de schuur, die later dienst deed als flessenkelder en lambiekmagazijn.

In 1859 begon men een nieuwe brouwerij en mouterij, in een U- vorm rond de oude 'camme'. Vermoedelijk was de brouwerij af in 1862, want vanaf dan werden de leveringen van bier regelmatig genoteerd.

Een paar generaties later sloopt Gustaaf Winderickx de oude 'camme' en bouwde de ruimte tussen de mouterij en brouwerij toe. Op de benedenverdieping werden de tonnen en vaten gereinigd, de karren gekist en geladen; op de zolder werd het graan opgeslagen.

Tijdens de eerste wereldoorlog slaat de Duitse bezetter in 1917 twee koperen brouwketels, de wortpomp en ander koperwerk aan. Op 21 juli 1918 werden 375 tonnen en 18 pijpen aangeslagen. Op hun terugtocht in november 1918 legden ze nog beslag op enkele paarden, een grote vierwielige kar, een zeil de paardengarelen, stro, tarwe en paardenbonen.

Reeds bij het weghalen van de brouwinstallatie besliste Gustaafs broer, August, om een nieuwe brouwerij te installeren in de mouterijgebouwen naast de beek en een moderne mouterij op te zetten in de vroegere brouwerijvleugel. De firma Relecom uit Brussel leverde het meeste materiaal. De constructieleider Van Genechten leverde een nieuwe kookketel van 50 hectoliter met een diameter van 190 cm en 200 cm hoog. In de roerkuip, met een inhoud van 50 hl, kon een beslag gemaakt worden van 1300 kg graanstorting, wat per brouwsel 62,5 hl of 25 tonnen lambiek opbracht.

In 1928 werd over de beek naast de brouwzaal een loods gebouwd waar in 1930 de stoomketel werd ingemetseld.
Vanaf het brouwseizoen 1931-1932 werden de kookketels met stoom verwarmd in de plaats van een rechtstreekse kolenvuurhaard. In 1945 werd een nieuwe roerkuip gemonteerd, die een storting toeliet van 2000 kg, wat de productie opdreef tot 10 tonnen per brouwsel. In 1959 kwam er ook een grotere stoomketel.

De jaarproductie van een brouwerij wordt uitgedrukt in "kilogram storting": dit is het aantal kilogram gestort graanbeslag dat aangegeven werd bij de diensten van Accijnzen. Voor het seizoen 1934-35 werden 114 brouwsels gemaakt voor een totale storting van 136.000 kg. In 1947 bedroeg de storting 227.400 kg.

In 1933 trok August een nieuw gebouw op tussen de vroegere schuur en de stallingen om er een speciaal bier van hoge gisting te brouwen.
Een jaar later werd de 'Speciale DUC-ALE' op de markt gebracht in kroonkurkflessen van 33 cl. De naam was een zinspeling op de roepnaam van zijn schoonvader, Jozef Lindemans bijgenaamd 'Den Duc'.
Het werd geen succes. Tussen de twee wereldoorlogen was Faro het product dat het best verkocht. Hiervoor werd in de zomermaanden het 'Meerts'-bier van hoge gisting gebrouwen om het te versnijden met lambiek.

August besluit in 1936 de vloermouterij om te bouwen. De dagproductie bedroeg 3000 kg mout.
Wegens de te kleine capaciteit en de te hoge kosten voor het aan- en afvoeren van de grondstof was deze activiteit na de oorlog niet meer lonend. De moutproductie werd gestopt in 1956.
Tijdens de laatste oorlog werden er behalve gerst ook suikerbieten verwerkt. De bieten werden eerst grondig gewassen, dan in blokjes gekapt en nadien op de eest gedroogd of grof gemalen.

August Winderickx nam als stichtingsjaar van de brouwerij '1765' aan, verwijzend naar de inscriptie in een ijzerzandsteen, waarop naast het embleem van de brouwers ook stond: 'PEETER WINDERICKX - ELISABETH MEERTS ANNO 1765'. Peeter is in Dworp nooit brouwer geweest, maar wel op de Rozenmolen te Linkebeek. De gedenksteen is daarna in Dworp terechtgekomen.

Vanaf 1950 begon het loonbrouwen en de verkoop van lambiekwort sterk terug te vallen, voordien werd de helft van de brouwsels aan derden verkocht. Ook de mouterij had geen economisch rendement meer.
Op 12 mei 1956 werd een personenvennootschap opgericht; 'de PVBA BROUWERIJ-MOUTERIJ WINDERICKX' met de zeven kinderen van August als aandeelhouders. De tweede zoon Edgard, die in 1950 als ingenieur-bedrijfsleider bij een groot Nederlands brouwerijconcern was gaan werken, nam in 1958 de leiding van de brouwerij over.
Hij nam stappen om de bescherming te verkrijgen van het unieke en streekgebonden bier 'lambiek'. Hieruit resulteerde het Koninklijke besluit van 20 mei 1965 "houdende reglementering van sommige in de sector bier gebruikte benamingen" te weten lambiek, geuze en geuze-lambiek.

De grote crisis in de traditionele lambiekbrouwerijen werd al in 1950 ingezet, om tussen 1960 en 1970 hard toe te slaan. Niet minder dan 32 middelgrote lambiekbrouwerijen sloten toen hun poorten. Gelukkig bleven enkele kleinere bedrijven gespaard. Op 1 februari 1968 werd het laatste brouwsel van de Winderickxbrouwerij gebrouwen.
De klanten van de brouwerij en de voorraad lambiek werden overgenomen door de 'N.V. Verenigde brouwerijen De Boeck-Goossens" van Koekelberg.
Op haar beurt werd deze maatschappij, die al zeven lambiekbrouwerijen had verworven, door "Belle Vue- Constant Vanden Stock" ingepalmd.
In november 1972 werd de bierhandel Winderickx overgedragen aan de firma Dekoninck Gebroeders. Zo kwam een einde aan alle leven in de brouwerij.

De gebouwen werden omgevormd tot een woonerf met 31 appartementen.

De Lambiek