Cellebroeders, ziekenverzorgers met ware doodsverachting

De cellebroeders, vandaag beter bekend als Alexianen, waren reeds sinds de eerste pestepidemie in de 14de eeuw actief als ziekenverzorgers, een rol die ze in de volgende eeuwen zouden blijven vervullen. Voor Diest is er in 1375 een document waar gesproken wordt van ‘.. den Cellaerde die men heit gemeinleed den Lollaerde’ en waarin staat dat Geeraert van Blanclare een huis aan de Cellebroeders schenkt aan de Lange Steenweg. Dit huis was gelegen ‘benedens de Steenwech op den Demer’ (Koning Albertstraat). Blijkbaar kwamen er meer giften en konden de broeders hun eigendommen uitbreiden met een klooster en in 1481 met de wijding van een kapel van het Heilig Graf van Christus.

In 1778 werd het klooster en de kerk grondig vernieuwd. In 1797 werden de Cellebroeders eerst de stad uitgejaagd, maar konden op voorspraak van het gemeentebestuur terugkomen en zich elders in de stad vestigen, namelijk in het oude Mariëndaalklooster van de reguliere kanunnikessen van Sint-Augustinus. Men had immers nood aan toegewijde en bekwame ziekenverzorgers.

In vele steden hadden de cellebroeders het monopolie van de dodenverzorging: van afleggen, inwikkelen tot begraving. Over hun pestbehandeling is zeer weinig geweten behalve een summiere behandeling van het onderwerp in het “Cort verhael oft tractaet vande contagieuse sieckte de peste”, een brochure die Jan Vander Linden schreef in 1632 : geen aderlaten, wel zweetdranken, strikte isolatie, niet hoesten en mekaars “asem niet bevatten”.

In 1635 was de epidemie zo erg dat er geen hout voor doodskisten beschikbaar was. Daarom werd door de stad op advies van de cellebroeders een zwart kleed aangekocht om bij de begrafenis over het lichaam van de overledene te leggen.

Eigenaardig genoeg werd het werk van de cellebroeders niet altijd geapprecieerd door de stadsbevolking. deze vreesde dat ze de ziekte vespreiden. Bijvoorbeeld in het nabije Sint-Truiden kwam in 1519 het stadsbestuur met een noodmaatregel tegen lieden die de gezondheidswerkers aanvielen. Wie de cellebroeders mishandelde in woord of daad, of ’s nachts bij hen belletje trok, moest verplicht op bedevaart naar Santiagio de Compostella.

De archivaris van de abdij van Tongerlo, Adriaan Heylen, verhaalt in zijn ‘Historische verhandelingen over de Kempen’, hoe cellebroeders met lederen klederen omhangen in de 17de eeuw de stad doorkruisten om de pestlijders op te sporen en naar het pesthuis te brengen. Vele broeders zouden hierbij slachtoffer worden. Wanneer de ziekte in Diest afnam, trokken ze naar Lummen en bleven daar tot de ziekte verdwenen was. In 1693 zouden ze na de slag van Neerwinden naar het slagveld trekken om de gekwetsten te verzorgen en de 27.000 doden te begraven.

Naast deze activiteiten, kwamen in de 16e en 17e eeuw ook het verzorgen van geesteszieken, karaktergestoorde en moeilijk opvoedbare jongeren occasioneel voor. Dat werd vooral vanaf de 18e eeuw de voornaamste opdracht van de broeders Alexianen.

In de kapel te Diest werd Sint-Lucia tegen de ‘rode loop’ aanbeden. De zieken die op bedevaart kwamen, kregen een rood draadje dat aan een scapulier werd gedragen.

Reacties Statistieken

| | Publiek | Engels