Banmolens

In Harelbeke, tussen de ‘oude’ en de ‘nieuwe’ Leie én in een natuurlijke groenbiotoop, vind je koffie- en eethuis “de Banmolens” in een historisch kader. Het huidige uitzicht is grotendeels in de 19de eeuw bepaald, maar de Banmolens hebben een veel oudere geschiedenis: waarschijnlijk draaiden er al duizend jaar geleden watermolens op deze plek. Sinds 1998 is de site beschermd als monument. Nu zijn er lofts en een koffie- en eethuis in ondergebracht.

Banmolen is een middeleeuws begrip. Het slaat op molens die eigendom zijn van de graaf. Iedereen die in 'de ban' woont, een cirkel van vijf kilometer om de molen heen, moet er verplicht zijn graan laten malen. Dat stelt de graaf in staat een tiende deel achter te houden als belasting.

Tot halverwege de 19de eeuw blijven de gebouwen er als typische watermolens uitzien. Pas met de Industriële Revolutie komen er grote aanpassingswerken. Rond 1850 wordt de Leiearm overbrugd en krijgt de site haar huidige uitzicht, met zes bouwlagen. Op de sluitsteen van de brug kan je nog altijd het jaartal '1849' lezen.

De Banmolens zijn vooral interessant omdat ze de overgang tonen van een typisch molencomplex naar een industrieel gebouw. De eerste stoommachine komt er in 1850, de vierkante schoorsteen dateert ook uit die tijd. De waterraderen blijven wel nog functioneren, al worden ze in 1880 vervangen door een veel efficiëntere waterturbine.

In de loop der eeuwen heeft de site vele functies gehad: graanmolen, oliemolen, volmolen… Tussen de twee wereldoorlogen is er zelfs een fabriek gevestigd die zeeppoeder maakt. In 1998 worden de gebouwen beschermd, in 2003 worden ze gerenoveerd en onderverdeeld in lofts.

Vl. Toeristisch bezienswaardigheden