Adolphe Sax

Hier zit Aolphe Sax rustend op een bank voor zijn geboortehuis, met zijn uitvinding aan de hand.

Antoine-Joseph Sax, beter bekend als Adolphe Sax is de vruchtbare en geniale uitvinder en bouwer van muziekinstrumenten en zag het levenslicht op 6 november 1814. 

Vader Charles-Joseph was schrijnwerker-houtbewerker van beroep. Maar hij start al snel met de bouw van muziekinstrumenten.

Charles-Joseph Sax is dus een autodidact en fabriceert houten en koperen blaasinstrumenten, en zelfs violen en piano’s. Hij neemt een twaalftal patenten en vervolmaakt zijn instrumenten. Hij neemt met succes deel aan talloze tentoonstellingen, waar hij vleiende onderscheidingen behaalt.

Hij bedenkt en perfectioneert instrumenten en hij bespeelt ze ook. Hij is 16 als hij op de Nijverheidstentoonstelling in Brussel fluiten en klarinetten uit ivoor laat zien.

1842 is het jaar van het grote keerpunt in het leven van Sax die, op dat moment, zijn nieuwe uitvinding in zijn bezit heeft: de saxofoon. Adolphe Sax is bijna dertig, "de leeftijd waarop het creatieve talent van de man bevestigd wordt, waarop zijn menselijke persoonlijkheid vorm krijgt."

De place to be in Europa — Parijs — obsedeert hem, roept hem.

Sax gaf hoofdzakelijk zijn naam aan vier grote families van instrumenten: saxhoorns, saxtromba’s, saxtuba’s, saxofoons. De familie van de saxofoons bestaat uit zeven instrumenten, van de sopranino en de sopraan, tot de bas en de contrabas, via de alt, de tenor en de bariton. Deze instrumenten geven een gloednieuw en bekoorlijk timbre, in een nieuwe vorm, in koper en niet meer in hout. Deze vorm die Sax vond en invoerde, is een parabole kegel.

Het instrument wordt bespeeld met een rietblad. Het bootst de klanken van een laag instrument met strijkstok na. En daarin schuilt het hele technische geheim van de saxofoon. Sax kent de verhoudingsprincipes door en door en het is die kennis die hem onmiskenbaar boven alle andere makers doet uitsteken.

Dan volgen pijnlijke jaren voor de uitvinder die het moet opnemen tegen zijn tegenstanders, zijn concurrenten en de namakers die zich verenigen om hem te bestrijden. Zijn personeel wordt weggesnoept, de muzikanten worden verhinderd om zijn instrumenten te bespelen, er verschijnen hatelijke artikels, met kwetsende karikaturen. De saxofoon wordt uitgevoerd nadat het merk werd verwijderd, en daarna ostentatief weer in Frankrijk ingevoerd met enkele wijzigingen en nieuwe merktekens. Sax wordt voor het gerecht gesleept om zijn patenten te doen vernietigen.
Al deze instanties ruïneren Sax die tot drie keer toe failliet verklaard wordt: in 1852, in 1873 en in 1877. Nochtans verlaten tussen 1843 en 1860 zowat twintigduizend instrumenten de Sax-ateliers, waar een honderdtal arbeiders werken.

De saxofoon viel niet meteen in goede aarde bij de componisten van die tijd, ondanks de talloze lovende beoordelingen en de stevige vriendschapsbanden tussen Sax en de muziekwereld. Het instrument kende een moeizame en langdurige klim in de hele wereld.
Maar sommige auteurs, en niet de minste, waren zo enthousiast dat de saxofoon jaar na jaar meer ingang vond. Pas in 1942 echter – een eeuw na de uitvinding – wordt de eerste officiële saxofoonklas ingericht aan het Conservatorium van Parijs

Het lot spaart het gezin Sax anders niet. Zeven van de tien broers en zussen van Adolf sterven jong en Charles-Joseph kampt met financiële problemen. In 1853 trekt hij naar zijn zoon die toen in Parijs woonde. De meester wordt dan zelf leerling en zal tot aan zijn dood, in 1865, saxofoons vervaardigen.

De geniale Dinantees stierf in Parijs op 7 februari 1894. Zijn lichaam rust op het zogenoemde “kerkhof van Montmartre", in een grafkapel, naast zes leden van zijn familie. Eén van zijn zonen, Adolphe-Edouard, zet de zaak verder. In 1928 werd deze overgenomen door het Parijse huis Selmer. Dinant mag terecht trots zijn op Sax, de briljante Dinantees!

Willem Vandenameele