Cohousing Bijgaardehof

In de 19e eeuw was Gent één van de belangrijkste industriële textielcentra in Europa. Een van de restanten van deze industriële erfenis is een deel van de textielfabriek Baertsoen & Buysse, familie van de Vlaams naturalistische auteur Cyriel Buysse. Deze onderneming bevond zich van 1860 tot 1964 langs de Dendermondsesteenweg. Het werk in de fabriek was zwaar. Een gemiddelde werkweek voor machinisten bijvoorbeeld bedroeg bijna 60 uur. Het loon was laag en de werk- en woonomstandigheden waren miserabel. In de fabriek werd dan ook meerdere keren gestaakt. Rond 1880 werd een staking circa 20 weken volgehouden. Tijdens WOI werd de fabriek tijdelijk gesloten met grote werkloosheid in de buurt tot gevolg. In de jaren 60 trok de textielindustrie weg uit Gent. Baertsoen & Buysse sloot in 1964 de deuren na meer dan een eeuw aanwezigheid in Sint-Amandsberg. 

Het fabrieksgebouw kreeg verschillende herbestemmingen. Een deel van de fabriek werd gesloopt om plaats te maken voor een winkelcentrum, een ander deel werd een park. Het laatste deel van het fabriekscomplex werd omgevormd tot een metaalfabriek van Malmar. De fabriek maakte onderdelen voor de auto-industrie. De site is sinds 1997 verlaten toen Malmar verhuisde naar de Gentse haven. De stad Gent besloot de verkommerde gebouwen nieuw leven in te blazen en kocht het pand voor €1,14 miljoen. Een deel van de fabriek werd verkocht. Nostalgici moeten niet vrezen, want de bakstenen buitenmuren en het metalen frame van de fabriek werd behouden en zijn nog altijd zichtbaar. In het skelet van de fabriek is sinds kort een collectieve moestuin aangelegd. In de ruïne vinden we ook vroeg werk van de Gentse kunstenaar ROA. Deze “Gentse Banksy” is wereldberoemd door zijn zwart-wit graffiti’s van bedreigde dieren. De keuze van het dier hangt af van de locatie en de muur. Op 1 april 2022 werd door sogent aangekondigd dat de oude fabriek een expopark wordt om de werken van ROA meer in de kijker te brengen. 

Nieuw op de site zijn de appartementen van een cohousingproject. De grond werd door sogent verkocht om aan drie co-housing initiatieven, die in totaal 57 woonunits realiseerden. In het appartementencomplex zijn restanten van de fabriek verwerkt. Cohousing betekent wonen met gedeelde ruimtes en voorzieningen. Onder andere de speelruimte, wasplaats, keuken en ateliers worden collectief gebruikt.. De bewoners stellen zich open naar de buitenwereld en beogen een integratie met de omgeving: ze willen geen afsluiting en passanten kunnen rondkijken in het complex. Het complex ziet zich graag als biotoop. Het wil energie- en waterneutraal zijn: er zijn verschillende opslagplaatsen aangelegd om regenwater op te vangen voor gebruik in huis en tuin. Net als elke commons maken goede afspraken goede vrienden. Daarom vergaderen de verschillende groepen maandelijks en zijn er verschillende werkgroepen. Het project zelf rustte op intense samenwerking, maar ook het samenleven (de nieuwe inwoners verhuizen geleidelijk sinds 2022) is onderwerp van nieuwe afspraken en regels. Ook waren er infomomenten voor de omwoners. Het cohousingproject is een samensmelting van oud en nieuw, van samen ruimtes delen en regels maken, maar vooral van op een ecologisch en zo goedkoop mogelijke manier samenwonen.

Bronnen

- Gesprek met bewoners van het cohousingproject. Interview afgenomen door de auteurs in Gent, 29/03/2022.

- “Oude metaalfabriek wordt park”. Het Laatste Nieuws. 01.06.2021.

- “Stad wil oude fabriek kopen”. Gazet van Antwerpen. 05.09.1999.

Ishka DS