Groot Begijnhof Sint-Amandsberg

Welkom in het Groot Begijnhof Sint-Elisabeth! Fiets of wandel gerust voorbij de gezellige straatjes en geniet van de rust. Vanaf 1874 bewoonde een gemeenschap van begijnen deze bescheiden huisjes. In het zuiden van de Lage Landen vormden zich vanaf het midden van de dertiende eeuw gemeenschappen begijnen. Het opmerkelijke aan de levensstijl van begijnen is dat ze een contemplatieve levensstijl combineren met een seculiere. Ze konden hun religieuze aspiraties nastreven zonder het lekenbestaan voorgoed de rug toe te keren. Algemeen was hun takenpakket drievoudig: liefdadigheid, handwerk (zoals bijvoorbeeld textielnijverheid) en onderwijs. Begijnen legden enkel tijdelijke geloften af en hadden vaak wereldlijke bezittingen. Ze leefden afgezonderd van de wereld in hun ommuurde omgeving maar door hun wereldlijke activiteiten niet in complete afzondering zoals kloostergemeenschappen. Naast religieuze redenen waren er dus ook sociale en economische motieven om hun collectief in te zetten voor hun gemeenschap. 

De bouw van het Sint-Elisabeth Begijnhof begon in 1873 onder toezicht van architect Arthur Verhaegen. Het complex telt drie pleinen waaraan verschillende grasvelden aansluiten, dienstig als koeweide. Het begijnhof werd op 29 september 1874 ingehuldigd. Met veertien conventen was er plaats voor ongeveer dertig begijnen. Sta zeker eens stil bij de neogotische Begijnhofkerk Sint-Elisabeth en de Kapel ter ere van Sint-Antonius van Padua.

Het filmpje dat je hiernaast kan bekijken zijn fragmenten van het filmmateriaal van de laatste grootjuffrouw, mevrouw Goethals. Tussen de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw filmde zij op deze plek het alledaagse leven van de gemeenschap. Dit leverde mooie en unieke beelden op van hun collectieve levensstijl. 

Het voormalig begijnhof kreeg in 1998 een plekje op de werelderfgoedlijst van UNESCO. In 2003 stierf de laatste begijn maar tot op vandaag worden de huisjes bewoond. Door de specifieke ommuurde architectuur van de wijk vormen de bewoners een nieuwe gemeenschap, hoewel de meeste aspecten van het collectief karakter niet meer aanwezig zijn. In het -geluidsfragment hiernaast vertelt een hedendaagse bewoonster over haar woonervaring in deze buurt.   

Bronnen:

Bogaert, Chris, Kathleen Lanclus en Mieke Verbeeck. Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Stad Gent. Gent: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg, 1982. Deel 4nd: p. 295-97.

De Moor, Tine. “Single, safe and sorry? Explaining the early modern beguine movement in the low countries” Journal of Family History 39 (2014): 4-5

Simons, Walter. Cities of ladies: beguine communities in the Medieval Low Countries, 1200–1565. Philadelphia: University of Pennsylvania Press (2001): 61.

Ishka DS