Het burgerlijk gasthuis, classicistische ernst van de wetenschap

Vandaag bevindt zich in het gebouw van het vroegere burgerlijke gasthuis de theaterzaal van de site CC Gasthuis.

De geneeskunde pretendeerde beter inzichten en behandelingsmethodes ontwikkeld te hebben en in 1840 wordt een nieuw Burgerlijk Gasthuis opgetrokken. Om het belang van de rationele wetenschap te onderstrepen, krijgt de bouw een typisch classicistisch uiterlijk. Provinciaal architect Alexander van Arenbergh tekende de plannen. In diezelfde periode werkte hij ook aan het Sint-Pietersziekenhuis in Leuven.

Het ziekenhuis vertoonde een U-vormig grondplan. In tegenstelling tot veel ziekenhuizen met deze opzet was de binnenkoer achterliggend en niet aan de straatkant. De ziekenzalen, gescheiden voor mannen en vrouwen bevonden zich in de armen. Het dwarse deel omvatte de administratie en gemeenschappelijke functies, o.a. een operatiekamer – voorheen deed de chirurgijn zijn behandeling aan het bed -, verbandzaal, voorraadruimte, afgezonderde toiletten …

We moeten beseffen dat dit ziekenhuis gebouwd werd in een periode dat de miasmatheorie nog gangbaar was. Van belang was dat er voldoende gezonde lucht kon circuleren en dat grote ramen zonlicht toelieten. Het zou pas veel later zijn – wanneer de kennis van bacteriën als oorzaak van besmettingen algemeen aanvaard werd, ook een sterilisatieruimte voor de apparatuur werd voorzien!

Van Arenbergh bouwt dit hospitaal wanneer er reeds in de hospitaalbouw gekozen wordt voor een verzameling van losstaande paviljoenen met een onderkomen voor bepaalde ziektevormen. Al met al was het ziekenhuis in Aarschot niet echt revolutionair, maar het dure voorkomen zegt wel iets over het gedacht dat de wetenschap over zichzelf had.

Tijdens het interbellum werd het Burgerlijk Gasthuis gemoderniseerd met een degelijk ingerichte operatiezaal en centrale verwarming op het gelijkvloers (1929). De standaardtemperatuur diende18° te bedragen. In de operatiezaal was dit 25°C.

Rond 1960 werd het gebouw gerenoveerd tot rustoord voor mindervalide bejaarden. De plannen werden getekend door architect Van Riel. Dit Sint-Elisabeth Verpleegtehuis zou tot 1997 actief blijven.

Jan Rymenams