‘Centre Touristique de la Laine et de la Mode’, meer dan een museum

Dit prachtig museum toont de geschiedenis van de wol in de stad op een aangename en interactieve wijze. Het bevindt zich in de oude fabriek De Thier-Betonville.

De huidige gebouwen dateren van het begin van de 19de eeuw. Het gebouw huisvestte naast de fabrieksgebouwen voor het spinnen van wol en het weven van laken, ook de herenwoning van de familie. Aanpalend werd er een grote tuin aangelegd die niet alleen voor verpozing zorgde maar evenzeer als statussymbool fungeerde bij het ontvangen van voorname gasten en zakenrelaties.

De buitenkant van de familiewoning aan de straatkant is met zijn typisch neoklassiek voorkomen een expliciete uitdrukking van de geest van de Verlichting te Verviers. De eigenaar was lid van de vrijmetselaarsloge ‘Les Philadelphes’. Wanneer we op de binnenkoer staan valt ons onmiddellijk de L-vorm op van de imposante fabriek. Wij stellen ons de hedendaagse fabrieken voor als één bouwlaag, maar in het begin van het industriële tijdperk werden fabrieken vooral in de hoogte gebouwd, lang en eerder smal. De reden was onder meer de technologische beperking om de energie die geproduceerd werd via watermolens of stoommachines op een efficiënte manier naar de textielmachines over te brengen. Vanuit een soort drijfmolen werden vliegwielen aangedreven, zorgden tandraderen voor de juiste dosering van de snelheid en werden de bewegingen via lederen riemen overgebracht op de machines. Dergelijke constructie bleek eenvoudiger verticaal dan horizontaal te realiseren, zelfs door de plafonds heen.

Niet verwonderlijk dus dat de draagmuren en de werkvloer op de verschillende etages zeer stevig moesten zijn om de machines te dragen. Zodra de techniek van het gebruik van ijzer verbeterde, werden de zware houten gebinten vervangen door gietijzeren constructies. De vloeren bleven meestal van hout omdat dit enigszins de trillingen van de machines opving.

De diepte is beperkt, niet alleen omdat wegens de verdeling van de energie slechts een beperkt aantal machines naast elkaar konden staan, maar vooral omdat gewerkt werd met het natuurlijk licht dat via talrijke ramen in de werkruimte binnenviel. Voor een bredere ruimte zou men trouwens langere draagbalken en ondersteuningspilaren nodig gehad hebben. Langere houten draagbalken waren bijna niet beschikbaar en steunpilaren waren een hinder in de open ruimte.

Als je even zoekt, kan je aan de achterzijde van het wooncomplex een door de tijd sterk geteisterde kop van een ram terugvinden. Dit was het symbool van de textielindustrie. Je zal het niet alleen zien op de fabrieken, maar ook in openbare gebouwen en op monumenten.

Jan Rymenams