Cast Away

Michael Rakowitz - Beaufort 2021

Michael Rakowitz is een beeldhouwer, maar niet in de klassieke zin. “Sculptuur gaat over performance - de projectie van een magische betekenis op objecten,” zegt hij. “Zo hechten herinneringen zich vaak aan objecten rondom ons. Kunnen we ze ooit losmaken van elkaar?”

Voor Beaufort verkent hij de geschiedenis van Operatie Dynamo, de evacuatie van de geallieerde troepen uit Duinkerke in mei 1940, na een aanval van het Duitse leger. Als gevolg van Operatie Dynamo gaf het Belgische leger zich over, en werden duizenden Belgische soldaten krijgsgevangenen. Tijdens de evacuatie werd de HMS Wakeful getorpedeerd, een Engels schip dat 640 geallieerden naar de Engelse kust bracht. Vandaag is het schip, een oorlogsgraf op de Belgische zeebodem, erkend als beschermd erfgoed onder water. Als herdenking aan Operatie Dynamo, nodigde Rakowitz de Belgische bevolking uit om een object te kiezen waar een oorlogsverhaal aan kleeft, en het aan hem te schenken. Zo tracht hij een nieuwe fase toe te laten in het herinneringsproces.

Aan de andere kant van het kanaal, in het Engelse project Creative Coast, maakte de kunstenaar al een standbeeld waarin hij de traumatische bezittingen van een Irak-veteraan verwerkte. De Belgische objecten integreert Rakowitz in een nieuw oorlogsmonument dat door de stijgende zeespiegel ooit ook onder water zal liggen. Hiermee spiegelt hij het Joods ritueel Tasjliech waarbij familieleden stenen of broodkruimels in een oceaan, rivier of andere stroom werpen. Elk voorwerp symboliseert een misstap waarvan de werper afstand wil nemen. Net als bij Tasjliech kan Rakowitz’ project voor de Belgen een moment van reflectie én heling teweegbrengen. Bij de productie werd reeds vooruitgeblikt naar de toekomst van dit ‘nieuwe scheepswrak’.

Door een sculptuur te maken volgens de productiemethode van kunstmatige koraalriffen, anticipeert hij dat het kunstwerk zich op de zeebodem zal ontwikkelen tot biotoop. Terwijl trauma’s van de oorlog op het land blijven doorleven in de herinneringen van nabestaanden, transformeert Cast Away op de zeebodem tot nieuwe thuishaven voor algen en onderwaterwezens.

Als herdenking aan Operatie Dynamo, nodigde Michael Rakowitz de Belgische bevolking uit om een object te kiezen waar een oorlogsverhaal aan kleeft, en het aan hem te schenken. Zo tracht hij een nieuwe fase toe te laten in het herinneringsproces. De Belgische objecten integreert hij in een nieuw oorlogsmonument dat door de stijgende zeespiegel ooit ook onder water zal liggen. Hiermee spiegelt Rakowitz het Joods ritueel 'Tasjliech' waarbij familieleden stenen of broodkruimels in een oceaan, rivier of andere stroom werpen. Elk voorwerp symboliseert een misstap waarvan de werper afstand wil nemen. Net als bij Tasjliech kan Rakowitz’ project voor de Belgen een moment van reflectie én heling teweegbrengen.

Klik hier voor meer verhalen achter Cast Away.

Klik hier voor een filmpje.

Michael Rakowitz

Verenigde Staten, °1973

Michael Rakowitz onderzoekt culturele objecten en gebeurtenissen, om complexe geschiedenissen samen te brengen in zijn sculpturen, installaties, participatieve workshops, films en architecturale interventies. Ook zijn Iraaks-Joodse erfenis en de schade veroorzaakt door langdurige conflicten (bijvoorbeeld tussen het Westen en het Midden-Oosten) dienen als belangrijke invloeden voor zijn werk. Rakowitz bekritiseert de voortdurende krachten van kolonisatie en vestigt niet alleen de aandacht op de waarde van culturele artefacten die verloren, geplunderd of vernietigd werden, maar ook op de mensen die hebben geleden onder het voortdurende geweld.

Pasar vzw