Hoeve Vinkenbosch: jenever, kippen en fruit.

Deze grote hoeve lijkt wel een klassieke vierkantshoeve. Maar dit klopt niet wanneer we historische kaarten raadplegen. Oorspronkelijk waren er alleen gebouwen aan de straatkant en het achterliggend woonhuis. Later werden de open zijden dicht gebouwd zodat de vorm een gesloten geheel werd.

Ze werd in de jaren 1850 door Joannes Henricus Vinckenbosch opgetrokken. Toen reeds had de hoeve een oppervlakte van 27 ha. Eigenaar Vinckenbosch had een grote stokerij te Tienen.

Hoewel we er voor deze stokerij niet geheel zeker zijn, zou het best kunnen dat de bedrijfsvoering gelijkaardig was als deze van de Hasseltse stokers. Die gaat als volgt: bij het verwerken van graan tot alcohol komt tijdens het stookproces een spoeling vrij. Dit residu is rijk aan bloem, gist, suikers, vezels, eiwitten en vitaminen en werd als veevoeder aangewend. In het begin gebeurde dit voor het overwinteren van het vee. In Vlaanderen waren dat vooral runderen. De dieren werden in de winter op stal gehouden en produceerden – naast vlees – ook melk voor boter en kaas. De mest van de dieren en de kaliumas uit de fornuizen werden uitgereden op de velden, wat dan weer de graanoogst ten goede kwam. Zo was de kringloop gesloten. Het hoevepersoneel kon ’s winters in deze ‘bedrijfstak’ nog actief zijn. Vanaf 1848 – twee jaar later werd deze hoeve gebouwd – brak de grote bloeiperiode aan van de jenevernijverheid. De verdere mechanisatie van de stokerijen, de uitbouw van een goede verkeersinfrastructuur en de vaccinatie van de runderen tegen de longziekte maakten dat deze expansie bleef duren tot 1880. In de Hasseltse regio waren de runderen alleen nog ossen die op stal gehouden werden en vetgemest werden voor het vlees. Die productie was zo groot dat Hasselt kan bogen op het eerste Belgische slachthuis. We denken dat zich in de bijgebouwde vleugels van deze hoeve de stallen voor de ossen werden ingericht.

Rond 1880 begon echter het verval. De overheid verhoogde stelselmatig de alcoholaccijns, niet alleen om de schatkist te spijzen, maar ook om het alcoholmisbruik in te perken. De gewijzigde landbouwpolitiek legde de klemtoon op de vleesnijverheid en niet langer op de eigen graanproductie waardoor de weg werd vrijgemaakt voor de import van goedkoop graan uit de Balkan, Rusland en Amerika.

Bovendien was voor de kleinere graanstokerijen de concurrentie met de spiritusfabrieken, die alcohol wonnen uit goedkopere grondstoffen zoals suikerbieten en suikerbietmelasse, niet langer houdbaar. Zij overleefden enkel dankzij de verkoop van vee en stalmest. Maar ook hier strooiden de opkomst van kunstmest en de toenemende concurrentie van landbouwers die zich steeds meer op veeteelt toelegden, roet in het eten. We zien dan ook dat dit bedrijf hier omstreeks 1900 een grote kippenkwekerij wordt.

In de jaren 1970 werd het accent naar fruitteelt verschoven en werden grote frigo’s geïnstalleerd. In 1988 hadden de eigenaars Emiel en Georges Vinckenbosch ongeveer 45 ha waarvan 25 ha fruit.

Jan Rymenams