De Melsterbeek. Het PFOS-schandaal voorbij.

Net voorbij de abdij komen we aan de Melsterbeek. Wanneer je naar het noorden kijkt valt op hoe kaarsrecht het water door het landschap snijdt. Je zou denken dat dit een recente aanpassing is, maar het was reeds in de 13de eeuw dat door toedoen van de abdij de beek over ruim anderhalve kilometer tussen abdij en molen gekanaliseerd werd en de molen zelfs enkele tientallen meters verplaatst werd.

Vrij grote waterwerken waren in de middeleeuwen niet ongewoon. Voor het vlot afvoeren van het water waren er sluizen aanwezig in het gebied. Op een kaart van 1665 van Abdij van Park staat bij de splitsing van de Graasbeek-Melsterbeek niet zo ver ten zuiden van de abdij van Orienten, een sluis weergegeven met daarbij de verduidelijking: 'sluyse van waer die hooft grachten gewatert worden'. Dit betekent dat de grachten in de beekvallei niet alleen gebruikt werden voor het afvoeren van overtollig water, maar ook benut werden voor het bevloeien van de gronden zodat een vruchtbaar laagje slib werd afgezet.

In 2021 stonden de lokale krantenberichten bol van het feit dat de beek een van de zwaarst met PFOS vervuilde waters van Vlaanderen was. Uiteraard was er onrust en werd gezocht naar mogelijke vervuilers. Een verlaten stort en een bedrijf van schokdempers werden geviseerd, maar konden niet als oorzaak worden aangeduid. En dan... dan is er een overdonderende stilte en verdwijnt het nieuws in de waan van de dag. We zullen het nooit weten.

Zoals vele waterlopen wisselt deze beek nogal eens een keertje van naam. We kennen ze als Molenbeek, Laerbeek en vroeger ook als Cicindria. De Cicindria stroomt trouwens vandaag nog in Sint-Truiden en vloeit er samen met de Melsterbeek.

De beek mondt in de Gete te Donk (Halen).

In de zomer van 2023 trad de beek nog in de buurt van de Galgenstraat buiten haar oevers, evenwel zonder veel schade te veroorzaken.

Wanneer we onze wandelweg zouden uitzetten op de kaart van het landschappelijk geheel dat in de Inventaris van Onroerend Erfgoed ‘Valleien van de Grote en Kleine Gete1’ wordt genoemd, dan valt het op dat het centrale gedeelte van Grazen hierin niet is opgenomen. Het is een vreemde enclave omgeven is door beken. De Grondbeek en de Melsterbeek vormen grotendeels de grens met Rummen en de Graesbeek met Zoutleeuw en Budingen. Het laat ook vermoeden dat bij tijden Grazen door omringend water enigszins geïsoleerd werd.

Jan Rymenams