Centre culturel ‘Charlemagne’ en sociaal katholicisme

Recht tegenover de kerk bevindt zich het Centre culturel Charlemangne. De Cercle ouvrier Saint-Joseph werd op het einde van de 19de eeuw opgericht door de clerus die gewonnen was voor een sociaal katholicisme, meer nog dan voor een christen-democratie geïnspireerd door de encycliek Rerum Novarum. Er was de zorg voor een katholieke opvoeding, gezonde ontspanning, goede werken,…

De exploitatie van de steenkool had veel sociale ellende met zich meegebracht. Hoe is dat gekomen? Wanneer we terugkijken naar de ontwikkeling van de steenkoolmijnen dan zien we dat in de 13de eeuw er vrij veel kleine putten waren die door zeer kleine exploitanten werden uitgebaat. De eigenaar werkte vaak mee. Vanaf de 16de en 17de eeuw zien we dat de uitbating meer en meer geconcentreerd geraakt bij bepaalde families van de ‘maîtres de fosses’. In het begin 18de eeuw zijn de eigenaars kapitalisten geworden die alleen naar hun profijt kijken ten koste van de arbeiders. In 1742 komt Herstal bij het prinsbisdom Luik en worden de regels van het prinsbisdom van kracht. Tegen het einde van die eeuw zal – wegens een betere industrialisatie en vooral door het Franse concessieconcept – de macht zich bij vijf families concentreren. Rond 1850 vormen zich vier machtige S.A. die vooral geregeerd worden door bank- en andere financiële instellingen zoals de Generale, Cofinindus, de Group Velge-Bekaert… Buiten de verplichte belastingen aan de staat en de stad, deden de aandeelhouders niets voor de arbeiders. Bij de gewelddadige revolte van 1886 in de Waalse industriebekkens zullen in Herstal nagenoeg alleen de mijnwerkers in opstand komen en niet de andere industriesectoren.

Jan Rymenams