Getijdengebied en de waterval van Kruibeke. 17 km ...

Routebeschrijving

Verzamelen en vertrek Parking aan het veer van Kruibeke. Scheldelei 12, Kruibeke.

Route verloop: via de ringdijk(dijk tussen het overstromingsgebied en Kruibeke dorp) 2 km richting Bazel tot aan het kruispunt(Kemphoekstraat) waar wagens de dijk kunnen kruisen. De eerste rechtse weg naar beneden volgen, de Barbierbeek oversteken via de brug en over de brug rechts het asfalt pad blijven volgen tot aan de Kemphoekstraat. We volgen deze rechts tot voorbij de parking van de begraafplaats en slaan links af in de prachtige kasteeldreef. Een prachtige bomenkathedraal van monumentale lindenbomen die 200 jaren oud zijn. Op het einde naar rechts om de hoek, het Poorthuis door. Daar pronkt de Waterburcht Kasteel Wissekerke met zijn vijver, hangbrug en een park met bomen van het kaliber van de lindendreef waar we zojuist zijn doorgestapt.
Na de geklasseerde hangbrug over de slotvijver slaan we links af om rechtdoor de Verkortingsdijk te nemen, over de ringdijk onder de "Arcade" in cortenstaal, rechtdoor blijven volgen richting Kallebeek veer. Vijftig meter voorbij de picknicktafel aan de grote lindenboom met Mariabeeldje(de Fassaatlinde ook de Liefkeslinde genoemd) slaan we rechtsaf richting jaagpad aan de Schelde. Voor ons ligt de Fassaatpolder.
Deze link geeft een mooi beeld van het instromende water in de Fassaatpolder bij de openstelling van de bres in de Scheldedijk in September 2017 .Ingrepen in opdracht van de Vlaamse Waterwegen in het kader van de Sigmawerken. . De belangrijkste doelstelling van deze beperkte ontpoldering is de vermindering van druk van de Scheldevloed bij opkomend getij.
Deze ontpoldering, met een oppervlakte van 10 ha groot, moet door de overstroming van dit gebied 2x per dag, leiden tot het ontstaan van slikken en schorren. Die slikken en schorren zorgen op hun beurt voor een toenemende verscheidenheid aan planten, insecten, waterdiertjes...klein en groot. Daar komen tal van vogelsoorten hun voedsel zoeken.
Vanaf dit punt stappen we richting Rupelmonde over de overstromingsdijk die 1.55 m lager is dan de ringdijk waarop we bij aanvang vertrokken zijn . De open weilanden aan de Scheldedijk en de achterliggende elzenbroekbossen worden via de kleine instroomsluizen op een verhoogd waterpeil gehouden. Op korte termijn zal hierdoor een voedzame en veilige biotoop ontstaan voor water- en weidevogels in de open graslanden. De otters, bevers en reeën voelen zich veilig in de natte en dichte elzenbroekbossen. Runderen worden ingezet om het weiland hier en daar kort te houden omdat begraasd weiland weer een gevarieerde biotoop geeft waar andere vogelsoorten op uit zijn
Honderd meter voorbij de kreek van Rupelmonde aan de bocht van de dijk gaan we rechts naar beneden naar de pyloon van de hoogspanningslijn en volgen het Beverpad doorheen het houten sluisdeurtje. Daar passeren we onderweg het Karperhuisje dat nu is ingericht als zomerverblijf voor vleermuizen. Wat verder in het Conickxshofke is er de kijkwand met zicht op de kreek en ook vinden we er picknick tafels in de tuin. Terug aan de ringdijk rechts tot aan de "Arcade" en links afdalen tot aan het kasteelpark en links over het vliet en over de kasteelvijver brug. Rechtop bereiken we de Duiventoren. Hier kunnen de dorstigen zich laven en de hongerigen zich spijzen.
Er rest ons nog een 4,5 km te gaan tot aan de watervallen.
Bij het verlaten van de Duiventoren links de parking verlaten en rechts de Lange Gaanweg volgen over de ringdijk rechtdoor de LangeGaanweg blijven volgen. Na 500 m nemen we het poortje op links en bereiken via het Speelbos de Kemphoekstraat. Deze rijweg met 2 betonstroken 200 meter links volgen tot het poortje op rechts dat toegang geeft tot de wandeldijk langs de oude Barbierbeek. We wandelen langs de Kruibeekse kreek, en krijgen zicht op de 'nieuwe' Barbierbeek via een kijkwand. Bij de zomerse wandelingen kan je hier genieten van een prachtig stiltegebied met veel geborgenheid in de mooie natuur. ‘s Winters is er een openheid die een totaal andere omgevingsstructuur aanbiedt en dus ook een andere beleving toelaat. Deze dijkweg begrenst het groot getijdengebied in het overstromingsgebied van Kruibeke. We eindigen aan de sluis bij de monding van de oude Barbierbeek in de Schelde. Deze sluis heeft een beperkte in- en uitstroom om het waterpeil in de kreken te regelen. Het waterpeil van het totale overstromingsgebied wordt bewaakt door 18 sluizen .Alle kleppen ervan werken mechanisch en dus zonder elektrische stroom, ook de grote nieuwe sluisconstructies. Door stijgend of dalend water worden ze open of dicht gedrukt naargelang hun functie.
We volgen het jaagpad links van de Barbierbeeksluis langs de Schelde en na 500 m bereiken we de 'watervallen' aan het inloopsluis van 50 m breed. Bij een springtij(bij volle of nieuwe maan) kan de hoogwaterstand tot 6 m hoog zijn en dan is de watermassa die binnenstroomt eigenlijk wel indrukwekkend.

Waarom zijn de watervallen te Kruibeke een wereldprimeur?

In 1953 werden vele Scheldedorpen in Vlaanderen en grote delen van Nederland door zware overstromingen geteisterd met bijna 2000 dodelijke slachtoffers vooral in Nederland.
Het Sigmaplan (1977) koos voor de aanleg van overstromingsgebieden, verhoging en versterking van dijken en de aanleg van een stormstuw te Antwerpen.
In het licht van de verworven kennis vandaag is, na jarenlang wetenschappelijk onderzoek over de getijdenwerking langs de Schelde, de beslissing om de stormstuw niet te bouwen een ongelooflijke meevaller.
Na jarenlange berekening van materiele schade en schade door menselijke drama's bij overstromingen van bewoonde gebieden koos Vlaanderen voor het vrijmaken van(weliswaar beperkte) ruimte voor de Schelde. Die moest worden gevonden in laaggelegen "Broeken" en inpolderingen. Dit was niet tot jolijt van de getroffen eigenaars en gebruikers. Toch moesten zij van wetswege wijken voor het hoger algemeen belang. Sinds 2005 is in Sigmaplan 2 een lange termijnvisie vastgelegd tot 2030.
Nieuw daarin is een strikt natuurbeheer langs de Schelde en bijrivieren om een einde te maken aan het open riool die ze eind vorige eeuw, decennia lang, is geweest. Ook een betere toegankelijkheid van de natuurgebieden langs de Schelde en faciliteiten voor toeristische kansen en meer betrokkenheid van de getroffen landbouwers bij dat beheer. In 2006 zijn enkele wetenschappers , ingenieurs van Waterwegen en Agentschap Natuur en Bos , onder het impuls van Prof. Patrick Meire, er in geslaagd het eerste wetenschappelijk onderbouwd pilootproject te starten.In 2006 werd het Lippenbroek (10 ha) te Hamme aangelegd als eerste Gecontroleerd Gereduceerd Getijdengebied (G.G.G.) ter wereld.
Tot vandaag wordt daar door constante monitoring van meerdere parameters over waterkwaliteit, slibvorming, vis-en plantenbestand een ongekende wetenschappelijke kennis vastgelegd. Deze informatie wordt gebruikt in de aanleg van nieuwe getijdengebieden o.a. langs de Durme en stroomopwaarts richting Gent en ook langs de bijrivieren van de Schelde (Rupel, Nete, Dijle, Zenne...)De aanslibbingsfactor binnen het getijdengebied wordt permanent opgevolgd omdat de water-opvangcapaciteit van het overstromingsgebied de eerste prioriteit blijft.
De wereldprimeur te Kruibeke zit vooral in het feit dat het G.G.G. naast zijn enorme beveiligingsfactor tegen stormvloeden op de Schelde zicht tegelijkertijd, dag en nacht, gratis inzet voor de ontwikkeling van bijzonder waardevolle natuur die instaat voor het herstel van de natuur-biodiversiteit en de zuiverheid van het Scheldewater.. Die natuur is in West Europa stelselmatig verdwenen of onder druk komen te staan omdat de meeste getijdenrivieren bij de monding worden afgedamd met sluizen in functie van de bevaarbaarheid. Het slim 'dubbelgebruik' van de G.O.G. en G.G.G. in Vlaanderen trekt de aandacht van waterspecialisten van over de ganse wereld. Zelfs de Nederlanders, die meer de kaart hebben getrokken van dijkenbouw, komen met interesse kijken wat wij onder 'integraal waterbeheer' verstaan.
In het Lippenbroek te Hamme is vastgesteld dat er per ha van het getijdengebied 1kg stikstof(N) minder in het Scheldewater aanwezig is na het verblijf van een 6 tal uren in de slikken en schorren.
Zo mogen we besluiten dat de slikken en schorren in de getijdengebieden fungeren als een spijsverteringsstelsel en als het beste zelf-zuiverend systeem voor de Schelde. Het produceert voedsel voor vissen, planten, dieren, mensen en organismen die instaan voor de wereldvoedsel keten.
De grootste primeur van de G.G.G en G.O.G .ligt wellicht in de structurele aanpak van een eeuwen oude dreiging voor overstromingen. De natuur krijgt permanent de ruimte beschikbaar van een groot deel van de al bestaande overstromingsoppervlakten en kan er waardevolle slikken en schorren opbouwen via de getijdenwerking. Bij de dreiging van een stormvloed worden de inloopsluizen van het G.G.G. dichtgehouden. Als het stormvloedpeil hoger is dan de overloopdijk (6,80 m) dan loopt het Scheldewater in het overstromingsgebied. De hogere ringdijk (8,35 m Kruibeke) beschermt de dorpen. Is de kracht van de stormvloed nog te sterk dan zullen de stroomopwaarts gelegen overstromingsgebieden hetzelfde doen tot de overdruk op de Schelde is weggenomen.
Het Sigma cascadesysteem met G.O.G. 's en G.G.G.'s op de Zeeschelde is een duurzaam systeem .Naarmate tegen 2030 de lange-termijn-planning wordt uitgevoerd ontstaat er méér ruimte op de veiligheidsfactor en krijgt de natuur in het Schelde-estuarium een unieke herkansing om zich te herstellen tot een gezonde getijdenrivier waar het goed is om te vertoeven.

NB: De keuze van een andere startplaats van de wandeling kan afhankelijk zijn van het tijdstip van het springtij op de Schelde. Andere voor de hand liggende plaatsen zijn bv de parking van de begraafplaats te Bazel in de Kemphoekstraat 12, te Bazel. Ook de LangeGaanweg in de buurt van de Duiventoren of de parkeerplaats van de sporthal De Dulpop te Bazel.
Uiteraard is ook een aanpassing van de afstand voor de hand liggend naargelang de ambitie van de wandelaars. Soms wordt er teleurstellend of geringschattend gereageerd over de 'watervallen'. Uiteraard hangt de hoeveelheid water, die door de Meire-sluis stroomt, af van het Scheldegetij op dat moment. Daarom kan het nuttig zijn de getijtafel (Antwerpen of Wintam) te raadplegen Het Gereduceerd getij betekent dat slechts de hoogste top van het getij in de polder binnenstroomt. Nu ligt dat vanaf 5,10 m TAW. De dagen met springtij (volle en nieuwe maan) bieden de hoogste waterstanden en vooral met een actieve westen of noordwesten wind op zee.Dan geven de watervallen beslist een indrukwekkend schouwspel.

.