W3-12: San Giovanni in Laterano

W3-12: San Giovanni in Laterano. Historische kerk, een van de 7 hoofdkerken. Begraafplaats van meerdere pausen.

foto 1: De 7 hoofdkerken, pentekening van Giuseppe Vasi

foto 2 en 3: Basiliek San Giovanni in Laterano

DE VIA DELLE SETTE CHIESE

Rome telt 7 hoofdkerken. In de middeleeuwse tijd (en eigenlijk nu nog) maakten pelgrims er een doel van om deze kerken te bezoeken en de vele relikwieën te vereren. Het waren de St-Pietersbasiliek, Sint-Paulus buiten de Muren, Sint-Sebastiaan, Sint-Jan in Lateranen, Kerk van het Heilig Kruis, Sint-Laurentius buiten de Muren en de Santa Maria Maggiore.

BIDDEN TEGEN CARNAVAL

Het idee om deze zeven heiligdommen met elkaar te verbinden ontstond in de 16de eeuw bij Filippo Neri die op deze manier een tegengewicht wilde vormen tegen de al te losbandige feesten rond carnaval. De georkestreerde ommegang langs de 7 kerken was een goede 20 km lang en duurde twee dagen. Bijkomend voordeel voor de pelgrims was dat ze zich op deze manier veiliger voelden in deze turbulente tijden

Het exacte parcours van toen valt niet meer te achterhalen. De talrijke ingrepen in het stadsbeeld door de aanleg van brede lanen en spoorwegen, het rechttrekken van straten, het ontmantelen van middeleeuwse kernen en het indijken van de Tiber waardoor oude kaden en visserswijken werden gesloopt, liggen daarvan aan de oorsprong. Vergeet evenmin dat Rome in de middeleeuwen bij lange niet zo uitgestrekt was als vandaag. Sint-Jan-in-Lateranen, bij voorbeeld, bevond zich volledig op het platteland.

De processie begon aan de huidige Chiesa Nuova, de vroegere Santa Maria in Vallicella en vertrok van daaruit naar de Sint-Pietersbasiliek, toen nog een ware bouwwerf voor de constructie van de huidige basiliek. Daarna ging het over de Via Ostiense richting Sint-Paulus-buiten-de-Muren. Ook deze kerk zag er toen totaal anders uit dan vandaag want na de brand in 1823 zag men zich genoodzaakt om een bijna totaal nieuw bouwwerk op te richten.

CATACOMBEN

De volgende halte is de San Sebastiano op de Via Appia. Daarvoor volgen we de Via delle Sette Chiese. Deze oude weg bestond reeds in de Romeinse tijd en werd in 1536 nog gevolgd door Keizer Karel bij zijn triomfantelijke tocht naar Rome. Toen heette die straat echter nog de Via Paradisi. Nog steeds is hij bochtig en soms heel smal

Nog voordat we aan de San Sebastiano aankomen vinden we de gedenkplaats Fosse Ardeatine waar 335 Italianen die door de nazi’s op 24 maart 1944 geëxecuteerd (zie W5-14). De kerk van San Sebastiano staat al eeuwen op het lijstje van de pelgrims. Dat kwam voornamelijk doordat deze catacomben zowat de enige waren die permanent open zijn gebleven en nooit in de vergetelheid zijn geraakt.

Van daaruit gaat het met een tussenstop in de Villa Celimontana (zie W3-14) naar de San Giovanni in Laterano, de hoofdkerk van Rome. Deze kerk deed enkele keren dienst als locatie voor de verkiezing van een nieuwe paus. Ernaast ligt het paleis van Lateranen op de plaats van het vroegere Patriarcato, de pauselijke residentie vòòr hun vertrek naar Avignon. Toen de pauselijke zetel in 1377 terugkeerde naar Rome was deze residentie geen optie meer omdat het gebouw ondertussen was afgebrand. Van toen af aan werd gekozen voor het Vaticaan.

De volgende halte is de Santa Croce in Gerusalemme waar een relikwie van het kruis wordt bewaard. Vlakbij zien we ook nog de restanten van de Arena van Castrense die in de Aureliaanse muur werd opgenomen. De arcaden werden simpelweg dichtgemetseld.

De volgende halte was de San Lorenzo fuori le Mura. De kerk van Laurentius behoudt nog de typische basiliekstructuur zoals er in Rome nog aardig wat te bewonderen vallen. Vlakbij ligt de belangrijkste begraafplaats van de stad: het Cimitero Campo Verano.

Voor onze laatste hoofdkerk moeten we terugkeren naar de Santa Maria Maggiore, in het centrum van de stad (W7-13).

Marc Vandenbon