San Matteo al Cassaro - Palermo

Een van de mooiste kerken in Palermo, die van San Matteo (ook wel genaamd De kerk van SS. Matteo en Mattia Apostoli), valt op door zijn voortreffelijke barokke stijl en de talloze kunstwerken erin. Dit juweel van Cassaro heeft ook een van de mooiste crypten van de stad, een symbolische plek voor de cultus van de doden op Sicilië.

Een kerk gewijd aan dezelfde heilige bestond in de 12e eeuw vóór de huidige; het bood onderdak aan de eerste groep dominicanen die net in Palermo was aangekomen en werd vervolgens opgenomen in de veertiende-eeuwse structuren van het klooster van S. Caterina.

In 1599 wilde Fra Galici, behorend tot de orde van de Kleine Observanten, een broederschap oprichten in de oude kerk van San Matteo , met als doel de armen van Palermo te helpen, maar ook te bemiddelen voor de zielen in het vagevuur. Deze broederschap, de Miseremini genaamd , had al snel een grote aanhang, dankzij haar werk in de steegjes van de stad en de reputatie van broeder Leonardo als een vrome man.
Toen de gemeenschap het kleine gebouw uit de Normandische tijd waarin zij opereerde, ontgroeide, begon de zoektocht naar een nieuwe ruimte die plaats kon bieden aan gelovigen en broeders. De gekozen plaats was tegenover het oude hoofdkwartier , waar de jurist Don Mario Muta enkele particuliere huizen bezat.
Aanvankelijk weigerde de eigenaar zijn huizen aan de gemeenschap te schenken, maar hij veranderde al snel van gedachten. Volgens de legende droomde Don Mario Muta op een nacht dat zijn ziel in brand stond in het vagevuur, en deze droomopenbaring werd geïnterpreteerd als een goddelijk teken, dat hem ertoe aanzette zijn bezittingen gratis aan de Miseremini op te geven.

Het huidige gebouw werd gebouwd tussen 1634 en 1647 en werd toevertrouwd aan de Broederschap van de Miseremini, die verantwoordelijk was voor het vieren van missen ter nagedachtenis aan de boetelingen in het vagevuur.

Van opmerkelijk belang is de barokke façade gemaakt door Carlo D'Aprile en Gaspare Guercio in 1660, die is verrijkt met kolommen, kozijnen, voluten en nissen en diverse houtsnijwerken, allemaal bekroond door een centrale klokkentoren met drie lichten. Tussen de verschillende ornamenten vallen de drie nissen op waarin zich het beeld van de Maagd Maria bevindt (in het midden, boven de hoofdingang) en de heiligen Matteüs en Matthias aan de zijkanten.

Het interieur heeft een basiliekplan met drie beuken, een transept en een grote rechthoekige kapel. Het dak van het middenschip is rijk aan versieringen en prachtige fresco's. De kerk is versierd met marmeren wandbekleding, picturale en stucwerkversieringen en fresco's. Belangrijkste daarvan van Vito D'Anna te vermelden: "de apotheose van de heiligen Matteüs en Matthias" en "De zielen bevrijd uit het vagevuur" en, in de koepel, "Triomf van de Maagd".

De twaalf kapellen (10 in de twee buitenbeuken en twee grotere in de zijbeuken) zijn even rijk aan decoraties en werken, waaronder enkele van de mooiste schilderijen van Pietro Novelli .

In 1729 voerde Giacomo Serpotta het stucwerk uit dat de kerk siert; terwijl het gouden stucwerk en de medaillons tussen de bogen van Bartolomeo Sanseverino zijn.

De crypte van San Matteo is een ondergrondse kamer van 36 meter lang, gelegen onder het middenschip van de kerk, met onderaan een altaar voor feesten, aan de andere kant van de ingang.

Het werd in de eerste helft van de 18e eeuw gebouwd door de Broederschap Miseremini, als begraafplaats alleen bedoeld voor de broeders.
De ongeveer 200 nissen die op de wanden van de crypte zijn geplaatst, hebben een naar binnen gerichte helling die varieert afhankelijk van de hoogte waarop de overledene werd geplaatst. Dit werd door familieleden gebruikt om hun overledenen te zien tijdens periodieke bezoeken. In die periode was de cultus van de doden in Palermo zelfs heel sterk, en familieleden gingen vaak op bezoek bij het daar tentoongestelde familielid.
Voordat ze in de nissen werden geplaatst, werden de lichamen te drogen gelegd in speciale kamers uitgerust met afvoeren, niet langer zichtbaar in deze crypte, maar aanwezig in veel andere crypten in de stad (bijvoorbeeld die van Santa Maria dell'Itria dei Cocchieri).
Volgens bronnen herbergde de crypte, hoewel hij geen broer was, ook de stoffelijke resten van Giacomo Serpotta, zoals uitdrukkelijk gevraagd in zijn testament, en van Vito D'Anna.
Toen het begraven binnen de stadsmuren in de 19e eeuw om hygiënische redenen verboden werd, werden alle in de crypte aanwezige lichamen overgebracht naar een massagraf.

Elk jaar, op Goede Vrijdag, is de kerk van San Matteo het toneel van een eeuwenoude en suggestieve processie van de simulacra van de Dode Christus en de Maagd der Smarten.

Willem Vandenameele