Nationaal monument

Het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam is een monument voor de herdenking van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het monument staat centraal bij de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking op 4 mei, bijgewoond door de koning.

Het Nationaal Monument is ontworpen door architect J.J.P. Oud. Het monument bestaat uit een pyloon met beelden en een gedenkmuur met reliëfs. De beelden zijn van beeldhouwer Johannes Anton Rädecker, en de reliëfs van Paul Grégoire. Voor het monument staan twee leeuwenfiguren als wachters, gemaakt door Jan Willem Rädecker.

De 22 meter hoge pyloon is van beton bekleed met travertijn, een marmerachtige, poreuze kalksteen uit Toscane. Aan de voorzijde zijn vier geboeide mannenfiguren aangebracht met daarboven een vrouw met kind op de arm en een krans om het hoofd, met duiven die om haar heen vliegen. Rechts en links van de pyloon bevinden zich twee mannen met huilende honden.

De vier geboeide mannen aan de voorkant staan voor de ellende van de oorlog. De twee mannen aan de zijkanten van de pilaar symboliseren het verzet; de linkerfiguur beeldt het verzet van de intellectuelen uit, de rechterfiguur het verzet van de arbeiders. De honden bij deze figuren verbeelden smart en trouw. De vrouwfiguur met het kind en de duiven symboliseert de overwinning, vrede en nieuw leven. Omhoogvliegende duiven op de achterzijde van de zuil verwijzen naar de bevrijding.

De Latijnse tekst op de voorzijde van het gedenkteken is van de classicus. J.D. Meerwaldt (1888-1966):

"Hic ubi cor patriae monumentum cordibus intus
quod gestant cives spectet ad astra dei.

(Laat hier waar het hart van het vaderland is,
het monument dat burgers binnen in hun harten dragen,
naar de sterren van God kijken.)"

Om de pyloon staat een gebogen gedenkmuur waarin elf urnen met aarde, afkomstig van fusillade- en erebegraafplaatsen uit de toenmalige elf provincies, en een urn met aarde van de erevelden uit het voormalig Nederlands-Indië zijn geplaatst. De tekst op deze muur luidt:

"Aarde, door het offer gewijd, samengebracht uit gans het land, teken tot in verren tijd van heugenis en vasten band."

Op de binnenkant van de gedenkmuur is een tekst van de Nederlandse dichter Adriaan Roland Holst aangebracht, met belettering ontworpen door Jan van Krimpen:

"Nimmer, van erts tot arend, was enig schepsel vrij onder de zon,
noch de zon zelve, noch de gesternten.
Maar geest brak wet en stelde op de geslagen bres de mens.
Uit die eersteling daalden de ontelbaren.

Duchtend zijn hoge blik
deinsden hun zwermen binnen de wet terug
en werden volkeren en stonden elkander naar het leven,
onder nachtgewolkten verward treurspel, dat wereld heet.

Sindsdien werd geen mens vrij dan ontboden van boven zijn dak,
geen volk dan beheerst van boven zijn torens.
Blijve ons dat bij,
verlost als we werden uit het schrikbewind van een onderwereld.
Niet onbeheerst, doch enkel beheerst van boven de wereld
blijft vrijheid ons deel."

Reacties Statistieken

| | Publiek