Leiderdorp

e geschiedenis van Leiderdorp begint in de Romeinse tijd. Uit opgravingen is gebleken dat er in het begin van de derde eeuw na Christus bij Roomburg een castellum stond, dat waarschijnlijk bewoond werd door de soldaten van het dertigste Romeinse legioen, dat toen in deze streken gelegerd was.

Eerste bewoning

Het land rond Leiderdorp was in de eerste eeuwen van onze jaartelling drassig en de middelen van bestaan waren beperkt. De oevers waren nog niet afgegraven voor de steenbakkerij. Toen grote delen van West-Nederland door stijging van de zeespiegel onder water liepen, boden deze oevers waarschijnlijk een droge plaats om te wonen. Bodemvondsten bewijzen dat het gebied waar nu Leiderdorp ligt in de Karolingische tijd (vanaf de achtste eeuw) bewoond was. In 1952 werden de resten van eenvoudige dijken gevonden. Opgegraven paalgaten en weefgewichten tonen aan dat er hutten stonden en dat de bevolking zich met veeteelt en wellicht ook textielnijverheid bezighield.

Volgens schriftelijke bronnen waren er in de 10e eeuw boerderijen in het zogenaamde eerste, tweede en derde Leithon. Deze drie districten vormden samen Holtlant, dat het Waardeiland, het gebied tussen de Mare en de Zijl en dat ten noorden van de Oude Rijn omvatte. In Holtlant zouden de eerste graven van Holland hebben gewoond. De naam van de provincie Holland is van het oude Holtlant afgeleid.

Middeleeuwen

Zowel Leiden als Leiderdorp ontlenen hun naam aan de Leithons. Het Leiderdorpse grondgebied strekte zich oorspronkelijk uit tot aan de burcht in het centrum van Leiden. Vanaf 1200 nam Leiden voor stadsuitbreiding regelmatig grondgebied over van omliggende ambachtsheerlijkheden. Ook Leiderdorp moest grond afstaan aan de groeiende stad.

In de loop van de middeleeuwen werden in Leiderdorp meerdere kastelen gebouwd, zoals het Huis ter Does, Berendrecht, Ter Mey, Stenevelt, Te Waarde en Huis Ter Zijl/Zijlhof, die allemaal verdwenen zijn. Sinds de veertiende eeuw stond in Leiderdorp het Augustijnenklooster Engelendael. Het klooster bezat veel land en speelde een belangrijke rol in Leiderdorp.

Zestiende en zeventiende eeuw

Tijdens het eerste Spaanse beleg van Leiden, dat eindigde in maart 1574, vestigde de Spaanse legeraanvoerder Valdez zijn hoofdkwartier in de oude kerk van Leiderdorp. Hij liet verdedigingswerken rond de dorpskern aanleggen, waarvan echter niets meer terug te vinden is. Toen de Prins van Oranje de dijken liet doorsteken trokken de Spanjaarden zich definitief terug.

Het klooster Engelendael werd na de opstand tegen de Spanjaarden aan jonkheer Arend van Dorp gegeven, als vergoeding voor een lening aan de berooide Prins van Oranje. Van Dorp liet het klooster slopen en de fundamenten uitgraven, waardoor er geen resten van zijn overgebleven. De opbrengst van het kloosterland werd door de Staten van Holland gebruikt om protestantse kerkdienaren te betalen. De pas opgerichte Universiteit Leiden, waar de predikanten werden opgeleid, kreeg eveneens geld ter beschikking.

In de tijd van het Spaanse beleg was de oorlogsinvalide graaf Philip de Ligneambachtsheer van Leiderdorp. Een Leidse delegatie reisde naar Henegouwen en kreeg hem zover, zijn Leidse onroerend goed te verkopen. Vervolgens benaderde de stad in april 1583 stadhouder Willem van Oranje om het leen Leiderdorp te ontvangen, maar deze stuurde het verzoek door naar de Staten van Holland. Het werd een slepende zaak en er waren grote geschenken nodig om Pieter van der Does te bewegen zijn schoutambt op te geven, en (via zijn vrouw) aan Johan van Oldenbarnevelt, om de zaak vlot te trekken in de Staten.

In augustus 1597 kreeg de stad Leiden de ambachtsheerlijke rechten van Leiderdorp in handen, en op 24 september 1590 legden de Leiderdorpse ambtenaren een nieuwe eed af ten overstaan van twee Leidse burgemeesters. Tot aan de Franse tijd werden schout en schepenen, ambachtsbewaarders, secretaris en bode door Leiden benoemd.

Na 1795

Na het uitroepen van de Bataafse Republiek in januari 1795 veranderde al snel de bestuurlijke organisatie. In heel Nederland werden municipaliteiten opgericht, de voorlopers van de moderne gemeenten. Ook Leiderdorp werd in die periode een zelfstandige gemeente. Op sociaal-economisch terrein veranderde er niet veel; Leiderdorp bleef een sterk agrarische gemeente, met lintbebouwing langs de Rijn. Veel rijke Leidenaars lieten in deze tijd een buitenplaats langs de Rijn bouwen.

In de negentiende eeuw had Leiderdorp iets meer dan duizend inwoners. Het dorp kende enige nijverheid van betekenis: er waren drie grote steenbakkerijen en vele pottenbakkers. Aan de Zijl exploiteerde de firma Boot-Leiderdorp de scheepswerf De Hoop. Hier werd onder andere de Alhambra Flottantegebouwd, een schip dat in de begintijd van de stomme film door Nederland voer om het publiek te verbazen met bewegende plaatjes.

In 1884 scheidden de gereformeerden zich af van de hervormden, wat in Leiderdorp voor grote beroering zorgde. Acht weken lang waren er militairen gelegerd om een burgeroorlog te voorkomen. De gereformeerden gingen na de afscheiding aanvankelijk ter kerke in een school; in 1892 betrokken zij de kerk naast de huidige A4. In 1989 is dit kerkgebouw in gebruik genomen door de Gereformeerde Gemeente.

Twintigste eeuw tot nu

Al voor de Tweede Wereldoorlog vond in Leiderdorp planmatig volkswoningbouw plaats. Zo werd in 1914-1915 het zogenaamde ‘oude dorp’ gebouwd, waaronder het Van Leeuwenpark, dat werd ontworpen door de architecten en Oud. Na de oorlog ging het dorp echt groeien. De industrie ontwikkelde zich goed, zo was er een touwfabriek waar onder andere vloerbedekking werd geproduceerd.

Tussen 1939 en 1958 werd de rijksweg A4 aangelegd. De Leiderdorpsebrug kwam gereed in 1958. De opening van het weggedeelte door Leiderdorp was in 1958. De snelweg sneed Leiderdorp lange tijd in twee delen. Het gebied tussen de A4 en het Doeskwartier en Patrimoniumpark lag nog braak. Met de bouw van de Oranjewijk werden Doeskwartier en Patrimoniumpark met het Oude Dorp verbonden.

De verbinding tussen het Oude Dorp en een andere oude vestigingsplaats, het Zijlkwartier, werd in de jaren 1960 gerealiseerd met de wijk Ouderzorg. De gemeente groeide in deze tijd sterk

routeburo