Vlooswijk

Vlooswijk is een polder in de Nederlandse provincie Utrecht die deels in de gemeente Montfoort en deels in de gemeente Woerden ligt.

Vlooswijk wordt in het noordoosten begrensd door de Kromwijker wetering. In het zuidoosten grenst het aan de polder Kromwijk, daarvan gescheiden door de Haarmolenvliet, in het zuidwesten aan Diemerbroek en in het noordwesten scheidt de Broekermolenvliet het van (Woerdens) Kromwijk.

De rechtspraak was in de Middeleeuwen eigendom van het Kapittel van Oudmunster in Utrecht. Het kapittel gaf deze heerlijke rechten in verschillende delen te leen. Vlooswijk bestond uit 6 hoeven, waarvan de twee noordwestelijke later Westenrijk werden genoemd en de zuidoostelijke 4 Oostenrijk of Oosterwijk in Kromwijk. De grond van Oostenrijk was ook eigendom van Oudmunster en werd in leen gegeven, die van Westenrijk niet. De benaming van de heerlijkheid luidt ook wel Vlooswijk en Vlooswijk in Kromrijk.

In de Franse tijd werd Vlooswijk samen met Wulverhorst, Kromwijk en Linschoter Haar tot de gemeente Wulverhorst samengevoegd. Op 1 januari 1812 werd de gemeente Wulverhorst met Vlooswijk bij Linschoten gevoegd, waarna het op 1 januari 1818 weer zelfstandig werd. Op 8 september 1857 werd het geheel weer bij Linschoten gevoegd.

Linschoten ging in 1989 op in de gemeente Montfoort. Het deel ten noorden van de A12 werd bij Woerden gevoegd.

Indebuurt Woerden heeft ook een mooi artikel geschreven over deze poort. De poort staat aan de ingang van Kromwijkerdijk 15 en geeft via een idyllische oprijlaan toegang tot een oude boerderij. Over de jaren heen is het terrein uitgebreid met stallen en andere bijgebouwen, maar de oorspronkelijke boerderijwoning en de poort werden aangewezen als rijksmonumenten en zijn bewaard gebleven. De omschrijving in het monumentenregister noemt de naam “Vlooswijk” en dateert het monument uit de 17de eeuw, een mooi aanknopingspunt om verder te kijken.

Vlooswijk, zo blijkt, verwijst naar Cornelis van Vlooswijck. Van Vlooswijck werd halverwege de 17de eeuw eigenaar van de boerderij en liet het hekwerk plaatsen. De wapens aan de voor- en zijkant zijn dan ook van hem en zijn vrouw, Anna van Hoorn. Het wapen van Cornelis is een mengelmoes van de wapens van zijn grootouders en die van Papenkop en Diemerbroek, compleet met gouden leeuw en schaakbord. 

Anna koos een natuur- en jachtthema, vol met goud, zilver, groen en rood. Ietwat overdreven voor zo’n relatief eenvoudige boerderij, merkte onderzoeker Nico Plomp op in zijn verslag over de geschiedenis van de hekpijlers. Dankzij zijn onderzoek weten we waarom Cornelis desondanks alles uit de kast trok in het ontwerpen van het hek.

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Het wapen van Cornelis van Vlooswijck. Het inschrift ‘Ouders’ verwijst naar de oude naam van de boerderij ‘Ouders Vrucht’. Foto: Marit Tegelaar Gilmore

routeburo