Holtingerveld

Holtingerveld (voor 2013 aangeduid als Havelte-Oost) is een heidegebied op de stuwwal Havelterberg. De Havelterberg bestaat voor een groot deel uit kalkrijke rode keileem, die verantwoordelijk is voor de floristische en vegetatiekundige verscheidenheid van het gebied. Deze keileem vormt een slecht doorlatende laag waardoor zelfs boven op de berg natte condities bestaan, waarin dopheidevegetaties voorkomen. Natte en droge heiden en heischrale graslanden in afwisseling met vennen en stuifzanden vormen de belangrijke bestanddelen van deze (half)natuurlijke variatie. In de vennen zijn verschillende stadia van verlanding aanwezig. Ook verschillen de vennen in voedselrijkdom. Rond de essen komen plaatselijk soortenrijke eikenberkenbossen voor. In de stuifzandgebieden die vrijwel volledig zijn bebost zijn plaatselijk nog kleinschalige stuifzanden aanwezig met karakteristieke soortenarme buntgrasvegetaties.

Het landschap van Holtingerveld wordt in belangrijke mate bepaald door de Havelterberg (het oostelijke deel van de Bisschopsberg). Deze is gevormd in de voorlaatste ijstijd door de stuwende werking van een ijstong in het dal van de Wapserveensche (Steenwijker) Aa. De stuwwal bestaat uit zandige afzettingen en keileempakketten, die veelal ondiep aan de oppervlakte liggen. Voor het grootste deel betreft het grijze, kalkarme keileem, maar als bijzonderheid wordt plaatselijk rode keileem aangetroffen. Deze rode keileem bevat kleine, hoekige kalksteenbrokjes. In het terrein zijn plaatselijk vennen en dobben aanwezig, ontstaan door de werking van ijs en wind. Ten zuiden van de Bisschopsberg ligt het - eveneens in de voorlaatste ijstijd gevormde - brede erosiedal van Vecht en Meppelerdiep (hier Oude Vaart geheten). In de laatste ijstijd zijn de dalen van Wapserveensche Aa en Oude Vaart opgevuld met dekzand, waarop zich gedurende warmere perioden veen kon vormen. In dit dal bevindt zich een uitloper van het Natura 2000-gebied, het Uffelter Binnenveld.

Al vanaf de laatste ijstijd heeft de mens in het gebied zijn invloed doen gelden. Opvallende getuigen uit de vroegste geschiedenis zijn twee hunebedden op de Havelterberg. Tijdens de Middeleeuwen komen in de omgeving verscheidene dorpjes tot bloei, waaronder Havelte, Uffelte, Wittelte en Holtinge. De uitgang 'elte' en de dorpsnaam Holtinge wijzen op het voorkomen van bos. Vanaf het eind van de Middeleeuwen, met de opkomst van de commerciële schaapskudden, veranderde een steeds groter deel van het gebied in heide. Bossen werden vooral aangetroffen aan de randen van de essen. Degradatie van het landschap resulteerde in het ontstaan van stuifzanden, in het bijzonder aan de noordzijde van de Havelterberg (Holtingerzand, Wester- en Oosterzand).

Na de uitvinding van kunstmest werden grote delen van het toenmalige heideareaal ontgonnen of met naaldbomen beplant.

In de Tweede Wereldoorlog werd door de Duitse troepen in het gebied een vliegveld aangelegd met kalkrijke (rode) keileem van de Havelterberg. Juist hier zijn de meest waardevolle heischrale graslanden tot ontwikkeling gekomen. Sinds 1949 is een groot deel van het gebied in eigendom van Defensie. De Havelterberg is in eigendom van het Staatsbosbeheer, het noordelijke deel grotendeels van Natuurmonumenten. Centraal in het gebied liggen veel particuliere eigendommen. Het Uffelter Binnenveld is in eigendom van en in beheer bij het Drentse Landschap.

Het Brandeveen is ontstaan, ongeveer 200 jaar geleden door turfwinning, lezen we op het informatie bord. Vroeger lag het veen in de open velden. Er werd een turfvaartje gegraven om het turf af te kunnen voeren richting de Drentse Hoofdvaart. Nu is het een prachtige grote veenplas in het bos waar je omheen kunt wandelen. Het paadje over het kleine eilandje, dat midden in het Brandveen ligt, is werkelijk wonderschoon.

routeburo