Haarmühle & Witte Veen.

Wandelroute Twente

In de Middeleeuwen was het Witte Veen een desolate en zelfs wat lugubere plek. Nu in de 21e eeuw is het een van de mooiste natuurgebieden in Twente. Zelfs nog mooier en verrassender dan de rechte lijnen op de kaart doen vermoeden. En dat is vooral de verdienste van Natuurmonumenten.

Praktisch

BEGINPUNT

Deze wandelroute begint en eindigt in Duitsland, maar loopt voor het overgrote deel door Nederland. Klinkt misschien een beetje apart, maar het Witte Veen is een grensoverschrijdend natuurgebied, en aan de Duitse kant is de toegankelijkheid het beste en is er ook nog parkeergelegenheid.

STEVIG SCHOEISEL

In regenrijke perioden kunnen sommige paden erg modderig zijn. Trek dus stevige schoenen aan.

OPENBAAR VERVOER

Landgasthof Haarmühle is alleen op werkdagen met een buurtbus vanuit Haaksbergen te bereiken.

INKORTINGSMOGELIJKHEDEN

De hoofdvariant is 8 km lang, maar als je even het kaartje bekijkt, zul je minstens 3 inkortingsmogelijkheden ontdekken. Daarmee wordt de lengte 4, 5 of 6,5 km.

DRUKTE

Haarmühle kan in het weekend flink druk zijn, met vele honderden bezoekers en meerdere terrasjes. Die gezelligheid heeft bovendien een nogal Duits karakter. Bedenk voor jezelf of je dit laatste een pluspunt of een minpunt vindt. Hoe dan ook: verwacht geen knus & intiem wandelcafeetje.

MET DE KLOK MEE OF TEGEN DE KLOK IN?

Uiteraard kun je elke rondwandeling sowieso altijd in 2 richtingen lopen. Mijn tip voor deze route echter: doe ‘m met de klok mee. Dat heeft te maken met veiligheid. In het noordwestelijke deel valt het wandelpad (een smal en bochtig pad tussen rododendrons) namelijk een stukje samen met een MTB-route. Die rijden dit stukje altijd van noord naar zuid. Dus als je hetzelfde pad juist in omgekeerde richting volgt, dan loop je eventuele fietsers tegemoet en zie je ze sneller aankomen.

CREDITS

Deze wandelroute had ik zelf uitgestippeld aan de hand van OpenStreetMap. Tijdens de wandeling ontdekte ik echter dat mijn bedenksel bijna helemaal samenviel met de blauwe paaltjesroute. Zo origineel was ik dus blijkbaar niet. Eerlijk is eerlijk: alle credits dus naar Natuurmonumenten. Die bovendien voortreffelijk werk in dit gebied hebben verricht.

Het Witte Veen

Dit veengebied vormde ooit een schakel in een keten van veengebieden op de grens van Nederland en Duitsland. Van noord naar zuid:

Drenthe: Bargerveen

Overijssel: Aamsveen, Witte Veen en Haaksbergerveen

Gelderland: het Wooldse Veen

In de 19e en 20e eeuw werden deze veengebieden grotendeels afgegraven voor landbouw en raakte de keten versnipperd. Maar er kwam een kentering. In 1982 kwam een groot deel van het Witte Veen in het bezit van Natuurmonumenten. Sindsdien werken vrijwilligers hard om het oude karakter nieuw leven in te blazen.

Nu 40 jaar later is het een bonte mix van zandweggetjes, eikenlanen, veen, bos, heide, graslanden, vennen en poelen. Schotse hooglanders houden het gebied open. Dat zorgt voor gevarieerde plantengroei. Door de aanleg van poelen en slenken is het aantal boomkikkers flink toegenomen.

WAAR KOMT DE NAAM WITTE VEEN VANDAAN?

Vanwege 2 bijzondere planten. In het Witte Veen groeien volop eenarig wollegras en veenpluis. Ze geven allebei witte accenten aan het landschap: wollegras heeft lange witte haren en veenpluis witte pluizen.

GALGENBULT

Vlak voor het einde van deze wandeling passeer je een heuse galg – nou ja, een reconstructie daarvan. Een galg in een natuurgebied? Ja, deze plek lag bewust aan een doorgaande handelsweg van Münster naar Deventer. Dan kon iedereen goed zien wat er met misdadigers gebeurt.

Tijdens de Dertigjarige oorlog (1618-1648) is de Galgenbult veel gebruikt. Vlakbij ligt ook het Schavotveldje. Vermoedelijk werden daar de beenderen van veroordeelde misdadigers begraven, maar helemaal zeker is dat niet.

HOE KOMEN DIE RODODENDRONS IN DIT VEENGEBIED?

Tijdens de wandeling zul je opvallend vaak rododendrons tegenkomen. Die zijn te danken aan de Twentse textielfamilie Van Heek. Deze familie was ooit eigenaar van het Witte Veen (en ook van het Buurserzand). Bedoeling was om er een soort kuuroord voor arbeiders van te maken. Zover is het echter nooit gekomen, maar nog steeds zijn er verschillende Van Heek-sporen nog steeds in het veengebied zichtbaar. Waaronder de vele rododendrons.

BIJZONDERE FLORA

bijzondere veenmossen

zeldzame libellensoorten: hoogveenglanslibel en Noordse glazenmaker

klokjesgentiaan

eenarig wollegras

veenpluis

lavendelheide

BIJZONDERE FAUNA

de zeldzame boomkikker (vooral in het voorjaar)

bijzondere vlinders: het heideblauwtje

vleermuizen

diverse bijzondere vogelsoorten

WERK IN UITVOERING

De ontwikkeling van het Witte Veen is nog lang niet afgerond. Wat er zoal nog aan plannen ligt:

de aanleg van nog meer heidepoelen om de zeldzame kamsalamander in Nederland te behouden,

het kappen van het naaldbos aan de zuidrand om de grondwaterstand te verhogen en daarmee de heideveentjes te behouden,

het ondieper maken van de Hegebeek, waardoor het water minder hard wegstroomt en de grond natter wordt – goed voor bijzondere natuur.