Casa Fuerte - Adeje

Dit eens indrukwekkende paleis-fort, dat eeuwenlang de residentie was van de familie Ponte en hun nakomelingen in Adeje, werd rond het jaar 1556 gebouwd door Pedro de Ponte die enkele jaren daarvoor een suikermolen had laten bouwen.

De reden voor de bouw van het gebouw was de invallen van Franse en Engelse piraten op de kusten van Adeje.

Het was een versterkte residentie, een mengeling van landhuis en fort, met een bijna vierkante plattegrond en besloeg een oppervlakte van 9.024 varas castellanas (7.200 vierkante meter). Het bestond uit een kasteel en donjon, opslagplaatsen, graanschuren, stallen, smederij, bakkerij, ovens, vertrekken voor bedienden en beheerders, een bidkapel en het hoofdpaleis. Volgens de Franse naturalist Berthelot is “de belangrijkste kamer de archiefkamer”, die vier grote kasten vol documenten had, door de historicus Viera y Clavijo omschreven als “de schatkamer van de Canarische Eilanden”.

Meer dan driehonderd jaar lang werd Casa-Fuerte het politieke, economische en sociale centrum van de jurisdictie van Adeje, evenals een imposant symbool van een heel tijdperk: dat van het landhuisregime van Ponte. Het laatste lid van de familie Ponte dat in dit forthuis woonde, was de markies Don Domingo José de Herrera Ayala y Ponte, die stierf in 1766. Vanaf dat moment was het de residentie van de administrateur van de Markiezen van België en zijn werknemers.

Een brand legde het gebouw in 1902 in puin. De toren en toegangspoort zijn gespaard gebleven, samen met de muren van de keuken, delen van de omheining en de bakkerij. De dieren en de familiearchieven zijn ook bewaard gebleven. De archieven zijn later overgebracht naar een museum.

In 1904 trok de familie Curbelo de Gran Canaria in het complex en bouwde nieuwe gebouwen binnen en buiten de muren,[met name aan de oostelijke voorkant van het complex, dat voorheen een open binnenplaats was. In de jaren 1980 leidde concurrentie van elders tot de sluiting van de verpakkingsfabriek, hoewel de tomatenteelt op de locatie werd voortgezet tot het begin van de jaren 2000 onder de coöperatie San Sebastian.

Op 7 februari 1986 werd het beschermd als een structuur van historisch belang voor de Canarische Eilanden.

Vandaag de dag verkeert het nog steeds in dezelfde staat. In 2019 kwam het op de Spaanse rode lijst van bedreigd erfgoed te staan. Sindsdien hebben er restauratiewerkzaamheden plaatsgevonden en is een deel van het monument opengesteld voor het publiek voor dagelijkse bezoeken.

In het midden van de 16e eeuw stond de laatste suikermolen van het eiland in Adeje, gevoed door het water van het ravijn Barranco del Infierno. Deze suikermolen stond in het Casa Fuerte voordat dit laatste werd gebouwd en de productie was de belangrijkste van Tenerife.

Suikerriet werd aan het einde van de 15e eeuw vanuit Madeira op de Canarische Eilanden geïntroduceerd en werd in de 16e eeuw de belangrijkste bron van rijkdom. Het paste zich snel aan de klimatologische omstandigheden aan en ontwikkelde de suikerindustrie op de Canarische Eilanden, die de teeltsystemen en alles wat nodig was voor het transformatieproces en de installatie van de suikerfabrieken met zich meebracht. Op het eiland Tenerife verspreidde de teelt zich eerst in het noorden van het eiland en vervolgens halverwege de 16e eeuw naar het zuiden, met de suikermolens van Adeje en Arona.

In Adeje vinden we twee suikermolens, één in La Concepción, gebouwd door Antonio de Castro en een andere in Casa Fuerte gebouwd door Pedro de Ponte.

De bouw van de molen van Adeje begon in 1554, toen Pedro de Ponte met Antonio de Blas, een meester in het maken van molens, overeenkwam om er in november 1553 een te bouwen in Adeje. 

Het inkomen van de fabriek was aanzienlijk tot in de jaren tachtig van de achtiende eeuw, toen het begon te dalen als gevolg van de concurrentie van Braziliaanse suiker, aanvallen van piraten, natuurrampen en de harde verplichtingsclausules van de mayorazgo. De molen werd in 1811 stilgelegd vanwege de slechte oogst van de suikerrietvelden, die vervolgens werden gebruikt voor wijngaarden en fruitplantages.

Suiker werd rechtstreeks via de haven van La Caleta geëxporteerd naar Cádiz en Antwerpen.

Willem Vandenameele