Kerk San Bartolomeo - Pistoia - Toscane

De abdij van San Bartolomeo in Pantano werd zo genoemd vanwege de moerassige plaats waar zij werd gebouwd. Het werd tussen 726 en 764 gesticht door de Lombardische arts Gaidoaldo. In de onmiddellijke nabijheid lag een ouder klooster van Sint-Sylvester, ook bestuurd door Columban monniken, een titel die later werd verenigd met die van Sint-Bartholomeus.

Rond de 9e eeuw aanvaardden de monniken de regel van Sint Benedictus, gingen over onder de abdij van Sint Jan de Evangelist in Parma, en de markiezen van Tuscia namen het onder hun directe bescherming.

In 1433 namen de kanunniken van Lateranen van de orde van Sint-Augustinus, bekend onder de naam Rocchettini, het over. Aan hen danken wij de invoering van de gewoonte om op de feestdag van de titelheilige, 24 augustus, een zalving op het voorhoofd van kinderen uit te voeren om hen te behoeden voor de strikken van de geesten. In recentere tijden heeft de volksdevotie er een zalving tegen ziekten, met name van de keel, aan toegevoegd, die ook nu nog wordt beoefend; bij deze gelegenheid worden speciale snoepjes, "kronen" genoemd, verkocht in de vorm van een halsketting met korte deegkorrels en een groot medaillon in het midden, en het is een van de meest hartverwarmende festiviteiten van de stad.

De huidige kerk vertoont de door prior Buono in 1159 gewenste vormen, met inachtneming van de typische kenmerken van de romaanse architectuur van Pistoia, vooral in de voorgevel, versierd met vijf bogen die worden ondersteund door slanke zuilen en worden omzoomd door banden van dichromatisch marmer; het tweekleurige patroon wordt op verschillende plaatsen in de voorgevel herhaald en herinnert aan andere soortgelijke gebouwen in Pistoia. Op de voorgevel staan ook opmerkelijke beeldhouwwerken uit de romaanse periode, zoals de leeuwen op de hoeken en die de centrale boog ondersteunen, en een architraaf die wordt toegeschreven aan Gruamonte, waarop de episode is afgebeeld van Jezus die de apostelen de geboden geeft of de Ongeloofwaardigheid van Thomas en waarop de datum 1167 en de naam van de opdrachtgever, een zekere Rodolfino, zijn vermeld. De 18de-eeuwse Toscaanse schilder Giovanni Camillo Ciabilli schilderde een paneel met Vallombrosiaanse heiligen.

Het interieur heeft in de loop der eeuwen talrijke toevoegingen en verbouwingen ondergaan, die werden weggewerkt bij een ingrijpende restauratie tussen 1951 en 1961: bij die gelegenheid werd een coccio pesto vloer hersteld, werden de stenen ashlar muren gerestaureerd en werden de enkelvoudige ramen opnieuw geopend. Er zijn sporen gevonden van de oude schilderingen: in de apsidale koepel staat op een blauwe achtergrond een Christus in Majesteit te midden van heiligen en engelen, geschilderd aan het einde van de 13e eeuw en toegeschreven aan Manfredino di Alberto. Bij de restauratie werden ook de borstwering van de preekstoel betrokken, die in het midden van de 13e eeuw door Guido da Como werd gesneden, en de panelen van een andere meester die nu aan de muur hangen. Het houten kruisbeeld op het hoofdaltaar is het werk van een beeldhouwer die dicht aanleunt bij de stijl van Giovanni Pisano. Het orgel, dat in 1844 werd gebouwd door Filippo Tronci uit Pistoia, werd in 1974 gerestaureerd door de firma Tamburini uit Crema.

Willem Vandenameele